نقدی بر سریال «مرحله مخفی»: آیا توانسته مرزها را بشکند؟

چگونه می‌توان به هنری که از خاکستر پیکسلی دنیای بازی‌های ویدیویی برخاسته نگاه کرد؟ آیا امکان دارد از بازی‌هایی که هدف اولیه‌شان صرفاً سرگرمی بوده، دنیای سینمایی ساخته شود که همزمان ذهن را به چالش بکشد و احساسات را برانگیزد؟ این سؤالات با هر گامی که در عصر اقتباس‌های سینمایی از بازی‌های ویدیویی برداشته می‌شود، پررنگ‌تر می‌شوند. مجموعه آنتولوژی انیمیشنی «مرحله مخفی» (Secret Level) در نگاه اول وعده پاسخ جسورانه و خلاقانه‌ای به این پرسش‌ها را می‌دهد؛ در ادامه نقد این سریال را می‌خوانید.

ساخته جدید تیم میلر، خالق اثر برجسته «عشق، مرگ و ربات‌ها»، به دنبال چیزی فراتر از یک بازسازی ساده دنیای بازی‌ها است. این سریال تلاش می‌کند از پیچیدگی و ظرفیت‌های بی‌پایان بازی‌های ویدیویی بهره‌برداری کند و داستان‌هایی بسازد که نه تنها در کنسول‌های دستی جذاب باشند، بلکه در صفحه تلویزیون نیز تأثیرگذار و قوی ظاهر شوند.

هشدار: در نقد سریال «مرحله مخفی» خطر لو رفتن داستان وجود دارد.

اما چه عواملی باعث می‌شود این سریال فراتر از یک تجربه بصری صرف، به عرصه‌ای برای مبارزه اندیشه‌ها و تخیلات تبدیل شود؟ آیا این اثر توانسته دنیای بازی‌ها را به مرزهای جدید هنر بکشاند، یا در تلاش برای حفظ اصالت منبع خود، در محدودیت‌های آن گرفتار شده است؟

این پرسش‌ها از همان لحظه‌ای که نام «مرحله مخفی» روی صفحه نمایش ظاهر می‌شود، ذهن هر بیننده جدی سینما یا بازی را به خود مشغول می‌کند. سریالی که همزمان نوستالژی را برمی‌انگیزد و به چالش می‌کشد، به اندازه‌ای که به گذشته احترام می‌گذارد، در تلاش است تا ادعایی برای آینده داشته باشد.

نقد سریال «مرحله مخفی»؛ ترکیب جادویی بازی و سینما

هر بار که دنیای بازی‌های ویدیویی دست به اقتباس از سینما می‌زند، چیزی جادویی و در عین حال چالش‌برانگیز به وجود می‌آید (و البته اگر گذشته‌ این تلاش‌ها و ناکامی‌های پیشین را فراموش کنیم!). بازی‌ها، با دنیای وسیع، قهرمانان و ضدقهرمانان، موسیقی‌های حماسی و لحظات فراموش‌نشدنی، مدت‌هاست که چیزی فراتر از یک سرگرمی ساده بوده‌اند. دقیقاً همین هدف است که «مرحله مخفی» دنبال می‌کند.

در نگاه اول، «مرحله مخفی» به نظر یک جشن بصری برای طرفداران بازی‌های ویدیویی می‌آید؛ جشنی که در آن خاطراتی از «پک‌-من» و دیگر بازی‌های نمادین در قالب داستان‌های کوتاه و اغلب تاریک زنده می‌شوند. اما آیا این سریال توانسته است بیشتر از یک ادای احترام به گذشته باشد؟ آیا توانسته است با داستان‌ها، تصاویری که خلق می‌کند و جسارتی که به خرج می‌دهد، مخاطب را به همان اندازه که بازی‌های ویدیویی این کار را انجام می‌دهند، درگیر کند؟

این سریال یک بیانیه‌ بزرگ است: دنیای بازی و سینما دیگر نمی‌توانند از هم جدا باشند. «مرحله مخفی» در مرزهای این دو جهان حرکت می‌کند، گاهی آن‌ها را به هم نزدیک می‌کند و گاهی فاصله‌شان را آشکارتر می‌سازد. نتیجه اثری است که در عین جسارت، تناقضاتش را به نمایش می‌گذارد.

شاید بهترین توصیف برای این سریال همان نامش باشد: «مرحله مخفی». سطحی که گاهی آن‌قدر جذاب است که شما را در خود غرق می‌کند و گاهی آن‌قدر ناآشنا که درک آن دشوار می‌شود. «مرحله مخفی» جسارت دارد؛ جسارتی که می‌گوید دنیای بازی‌های ویدیویی می‌تواند از سینما بیاموزد و به آن چیزی بیاموزد. بسیاری از سکانس‌ها در این سریال به بازآفرینی لحظات نمادین و کلیدی بازی‌های ویدیویی اختصاص دارند، که برای گیمرهای قدیمی حس نوستالژی می‌آفرینند. اما گاهی همین خاطرات به نکاتی آلوده می‌شوند که چندان ضروری نیستند! در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.

قدرت بصری: از جذابیت تا یکنواختی

سریال «مرحله مخفی» با وعده‌ ارائه داستان‌هایی منحصربه‌فرد در دنیای بازی‌های ویدیویی، از همان ابتدا هیجان زیادی میان مخاطبان برانگیخت. ایده‌ اصلی سریال که روایت داستان‌های کوتاه و مستقل در دنیای بازی‌های ویدیویی است، ایده‌ای نوآورانه و جذاب به نظر می‌رسید. این ایده به سازندگان آزادی بیشتری در پردازش دنیای هر بازی می‌دهد و آنها را از محدودیت‌های یک داستان خطی رها می‌کند.

سریال «مرحله مخفی» به صورت آنتولوژی ساخته شده، بدین معنا که هر قسمت به یک بازی ویدیویی خاص اختصاص دارد و داستانی مستقل را روایت می‌کند. هر قسمت یک داستان کوتاه جذاب را در مدت زمان ۶ تا ۱۵ دقیقه نقل می‌کند. این مدت زمان کوتاه به سازندگان اجازه می‌دهد تا روی عناصر بصری و جو بازی تمرکز کنند و تجربه‌های متنوعی برای تماشاگران فراهم آورند. حضور بازیگرانی همچون کیانو ریوز و آرنولد شوارتزنگر، به سریال اعتبار خاصی بخشیده و صدای این بازیگران به شخصیت‌های بازی‌ها جان تازه‌ای بخشیده و جذابیت آنها را دوچندان کرده است.

تا به امروز، تنها نیمی از سریال آنتولوژی «مرحله مخفی» در دسترس مخاطبان قرار گرفته است. هفت قسمت ابتدایی این مجموعه در هفته گذشته منتشر شدند و توانستند توجه گیمرها و علاقه‌مندان به سینما را به خود جلب کنند. اکنون، همه چشم‌ها به هفت قسمت پایانی دوخته شده است که قرار است هفته آینده منتشر شوند.

یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت «مرحله مخفی» طراحی بصری چشمگیر آن است. استودیوی Blur که به خلق برخی از بهترین تریلرهای سینمایی بازی‌های ویدیویی شهرت دارد، در این مجموعه نیز عملکرد فوق‌العاده‌ای از خود نشان داده است. یکی از ویژگی‌های برجسته طراحی بصری سریال، تنوع سبک‌های انیمیشنی است که در هر قسمت استفاده شده است. هر اپیزود با سبک‌های انیمیشن متفاوتی ساخته شده که به‌خوبی با فضای بازی مورد نظر هماهنگ است.

این تنوع بصری به سریال جذابیت ویژه‌ای می‌بخشد و نشان‌دهنده خلاقیت سازندگان است. هر قسمت با جزئیات دقیق و جلوه‌های بصری خیره‌کننده ساخته شده، اما در برخی اپیزودها، سازندگان دنیای بازی را به‌گونه‌ای تغییر داده‌اند که به‌جای ارائه واقعیت بازی، به یک سبک بصری تاریک و واقع‌گرایانه اتکا کرده‌اند که امروزه تبدیل به ترندی در دنیای اینترنت شده است.

خشونت: عامل جذابیت یا زیاده‌روی و ترند سواری؟

یکی از ویژگی‌های مشترک در بیشتر اپیزودهای سریال، تأکید زیاد بر خشونت است. اگرچه این خشونت در برخی داستان‌ها، مانند اقتباس از بازی‌های خشن، منطقی به نظر می‌رسد، در دیگر موارد ممکن است افراطی و غیرضروری به نظر برسد. این امر باعث می‌شود که احساس کنیم از عنصر خشونت برای جذب مخاطب بزرگسال بهره‌برداری بیش از حد شده است، در حالی که دنیای بازی‌ها می‌تواند برای همه گروه‌های سنی و اجتماعی جذاب باشد.

برای مثال، در اپیزودی که به بازی محبوب «پک‌-من» پرداخته شده، به‌جای استفاده از رنگ‌های روشن و نوستالژیک، به تصویری تاریک و خشونت‌آمیز روی آورده‌اند. این تغییر برای برخی ممکن است جذاب باشد، اما بسیاری از طرفداران احساس کرده‌اند که این رویکرد از جذابیت ساده و کودکانه‌ی بازی اصلی فاصله گرفته است. اگرچه این تصمیم به نظر خلاقانه می‌رسید، اما نتوانست روح اصلی بازی را حفظ کند.

اینجاست که به‌عنوان منتقد، به توانایی تخیل سازندگان شک می‌کنم: آیا واقعاً بهترین راه برای ارائه این داستان‌ها همین بوده است؟ برای پاسخ به این سوال، باید به مصاحبه‌های سازندگان با رسانه‌ها توجه کرد؛ تیم میلر و دیو ویلسون اعلام کردند که قصد داشتند روایتی تاریک و غیرمنتظره از این بازی کلاسیک ارائه دهند. ویلسون در مصاحبه‌ای با اسکرین‌رنت گفته است که ساخت این اپیزود شبیه به «بیرون کشیدن دل و روده‌ی کودکی افراد» بوده است، چرا که آن‌ها شخصیت محبوب را به شکلی کاملاً جدید و تاریک بازآفرینی کرده‌اند. میلر در مصاحبه‌ای دیگر نیز اشاره کرد که این اپیزود با الهام از فیلم‌هایی مانند «کونان بربر» و «مندی» ساخته شده است.

او توضیح داد که پس از تلاش‌های متعدد برای احترام به تاریخچهٔ ۵۰ سالهٔ «پک‌-من»، تصمیم گرفته‌اند نسخه‌ای تاریک‌تر و بالغ‌تر از این بازی ارائه دهند. نمی‌توانم به‌طور کامل با این توضیحات موافق باشم و نمی‌دانم آیا این جسارت باید ستوده شود یا نقد گردد. در هر صورت، «مرحله مخفی» در برخی از اپیزودها سعی دارد تا برداشت‌های جدید و خلاقانه‌ای از بازی‌های کلاسیک ارائه دهد. اپیزودی که بازی «آنریل» را بازسازی می‌کند، نمونه‌ای از این تلاش‌هاست. در این قسمت، داستانی کاملاً جدید و شخصیت‌محور ارائه شده که نگاهی تازه به دنیای این بازی محبوب دارد.

با این حال، من معتقدم که این تلاش‌ها همیشه موفق نبوده‌اند. در برخی موارد، تغییرات اعمال‌شده با واکنش منفی طرفداران روبه‌رو شده است، چرا که آن‌ها احساس کرده‌اند که روح اصلی بازی‌های محبوبشان نادیده گرفته شده است.

روایت: داستان‌هایی ناتمام

یکی از انتقادات اصلی به سریال «مرحله مخفی»، ضعف در روایت است. هر اپیزود مانند بخشی از یک داستان بزرگ‌تر به نظر می‌رسد، اما به‌جای گسترش و تعمیق آن، در لحظات اوج متوقف می‌شود. این مسئله باعث می‌شود که بسیاری از قسمت‌ها حس ناتمامی پیدا کنند و نتوانند تأثیر عمیقی بر مخاطب بگذارند. این نقص در روایت باعث شده که داستان‌ها نتوانند ارتباطی عمیق با بیننده برقرار کنند. برخی منتقدان این سریال را بیشتر به مجموعه‌ای از دموهای فنی تشبیه کرده‌اند که بیشتر بر جلوه‌های بصری تمرکز دارند تا داستان‌گویی مؤثر.

برای مثال، اپیزودی که بر اساس بازی «Concord» ساخته شده، با ایده‌ای جذاب آغاز می‌شود، اما خیلی زود در کلیشه‌های تکراری گرفتار می‌شود. این ضعف در روایت باعث شده که سریال بیشتر شبیه به دموهای فنی باشد تا یک داستان منسجم و جذاب.

در ادامه نگاهی به اپیزودهایی که تاکنون از این سریال پخش شده می‌اندازیم:

اپیزود ۱: «مهد ملکه» (Dungeons & Dragons: The Queen’s Cradle)

الهام‌گرفته از: بازی Dungeons & Dragons
خلاصه داستان: گروهی از ماجراجویان در جستجوی یک فرقهٔ اژدها، پسری را نجات می‌دهند که توسط نیرویی شوم تسخیر شده است. این قسمت به‌مناسبت پنجاهمین سالگرد این بازی کلاسیک ساخته شده و دنیایی فانتزی و پرماجرا را به تصویر می‌کشد.

اپیزود ۲: «بهای انتقام» (Sifu: It Takes a Life)

الهام‌گرفته از: بازی Sifu
خلاصه داستان: یک هنرمند رزمی جوان که به‌دنبال انتقام است، درمی‌یابد که وسواس او به انتقام، هزینه‌های سنگینی دارد. این اپیزود با الهام از فیلم‌های کلاسیک کونگ‌فو، به بررسی عمق و پیامدهای انتقام می‌پردازد.

اپیزود ۳: «شاه آینده» (New World: The Once and Future King)

الهام‌گرفته از: بازی New World
خلاصه داستان: پادشاهی فاتح بدون ارتش و هیچ سرنخی، در جزیره‌ای مرموز به ساحل می‌رسد. او ممکن است به ابدیتی نیاز داشته باشد تا هدف خود را بیابد. این قسمت به کاوش در مفهوم رستگاری و جستجوی معنا می‌پردازد.

اپیزود ۴: «زَن» (Unreal Tournament: Xan)

الهام‌گرفته از: بازی Unreal Tournament
خلاصه داستان: پس از شورش علیه اربابان شرکتی خود، گروهی از ربات‌های معدنچی محکوم به مبارزه برای بقا در نبردهای مرگبار آرنا می‌شوند. این اپیزود به بررسی مفهوم آزادی و ارادهٔ آزاد در مواجهه با سرکوب می‌پردازد.

اپیزود ۵: «و آن‌ها نباید ترسی بشناسند» (Warhammer 40,000: And They Shall Know No Fear)

الهام‌گرفته از: بازی Warhammer 40,000
خلاصه داستان: در تاریکی بی‌پایان آینده، یک جنگجوی مهندسی‌شدهٔ ژنتیکی که قرن‌ها در خط مقدم خدمت کرده است، با میراث خود مواجه می‌شود، در حالی که تیمش در جستجوی یک جادوگر جهش‌یافته است. این قسمت به عمق روان‌شناختی جنگ و هویت می‌پردازد.

اپیزود ۶: «دایره» (PAC-MAN: Circle)

الهام‌گرفته از: بازی PAC-MAN
خلاصه داستان: این اپیزود نگاهی تاریک و روان‌شناختی به شخصیت پک‌-من دارد و او را به‌عنوان بازمانده‌ای در هزارتویی بی‌پایان نشان می‌دهد که توسط ارواح تسخیر شده است. در تلاش برای فرار، او با واقعیتی وحشتناک مواجه می‌شود: او خود بخشی از این چرخهٔ بی‌پایان است.

اپیزود ۷: Crossfire – «Good Conflict»

الهام‌گرفته از: بازی Crossfire
خلاصه داستان: در این اپیزود، گروهی از مزدوران در میانه مأموریتی حساس و خطرناک قرار می‌گیرند که به سرعت تبدیل به یک بحران اخلاقی و انسانی می‌شود. در حالی که تعارض میان ارزش‌ها و وظایفشان شدت می‌گیرد، هر کدام باید تصمیماتی سرنوشت‌ساز بگیرند. این اپیزود با بررسی عمیق مفاهیمی چون وفاداری و طمع، تأثیری ماندگار بر بیننده می‌گذارد.

اپیزود ۸: Armored Core – «Asset Management»

الهام‌گرفته از: بازی Armored Core
خلاصه داستان: در دنیایی پسا‌آخرالزمانی، خلبانی که مسئولیت کنترل ربات‌های جنگی غول‌پیکر را بر عهده دارد، در مواجهه با تهدیدی عظیم باید تصمیماتی حساس بگیرد. این اپیزود با مفاهیم وفاداری، فناوری و انسانیت، داستانی هیجان‌انگیز و عاطفی ارائه می‌دهد.

نتیجه‌گیری: قدمی به جلو، اما ناتمام

با وجود نوآوری‌ها و ایده‌های جذاب، ضعف در روایت و ناتمامی برخی اپیزودها از نقاط ضعف بزرگ این سریال است. با این حال، این سریال گامی به جلو در عرصه اقتباس‌های سینمایی از بازی‌های ویدیویی است که همچنان جای رشد دارد.

این سریال تنها یک تجربه سینمایی یا انیمیشنی نیست؛ بلکه بازتابی از دنیای بازی‌های ویدیویی و رابطه پیچیده‌ ما با آن‌هاست. «مرحله مخفی» سعی دارد نشان دهد که بازی‌های ویدیویی فراتر از پیکسل‌های رنگی و موسیقی‌های نوستالژیک هستند؛ آن‌ها جهانی‌اند که می‌توانند ما را بخندانند، بترسانند و گاهی حتی عمیق‌ترین زوایای روح ما را به چالش بکشند.

طراحی بصری خیره‌کننده، مفاهیم پیچیده و گاه فلسفی، و جسارت در بازآفرینی بازی‌های کلاسیک از نقاط قوت این سریال هستند. با این حال، ضعف در روایت منسجم، وابستگی بیش از حد به خشونت در برخی قسمت‌ها، و یکنواختی سبک بصری در دیگر بخش‌ها باعث شده که برخی منتقدان آن را به تلاشی جسورانه شبیه کنند که هنوز به پختگی کامل نرسیده است.

آنچه «مرحله مخفی» را متمایز می‌کند، تلاش آن برای احترام به تاریخچه و هویت بازی‌هاست. هر اپیزود نه تنها داستانی مستقل، بلکه پلی میان دنیای گیم و سینما است؛ پلی که گاهی استوار و گاهی لرزان، اما همیشه جسورانه است. این سریال ثابت می‌کند که بازی‌ها می‌توانند فراتر از سرگرمی باشند؛ آن‌ها می‌توانند بستری برای روایت داستان‌هایی باشند که هم چالش‌برانگیز و هم الهام‌بخش هستند.

• جلوه‌های بصری عالی
• ایده خلاقانه پیوند بازی و سینما
• صداپیشگی ماهرانه شخصیت‌ها

• کوتاه بودن داستان‌ها
• خشونت بی‌مورد در برخی اپیزودها

«مرحله مخفی» سریالی است که با ایده‌ای جسورانه و بلندپروازانه آغاز شد، اما در اجرای آن با مشکلاتی مواجه شده که چندان غیرمنتظره نبود. همانطور که اشاره شد، قدرت بصری و خلاقیت در طراحی غیرقابل انکار است، اما ضعف در روایت و یکنواختی سبک بصری موجب شده که این اثر نتواند به تمام پتانسیل خود دست یابد. با این وجود، برای طرفداران بازی‌های ویدیویی، این سریال تجربه‌ای متفاوت و گاهی لذت‌بخش است که ارزش تماشا را دارد.

برای تصمیم‌گیری در مورد تماشای این سریال، بهتر است به سلیقه و علایق شخصی خود توجه کنید. اگر به دنبال یک سریال با تنوع بصری بالا و داستان‌های کوتاه و جذاب هستید، «مرحله مخفی» یکی از بهترین انیمیشن‌های اقتباسی از بازی‌های ویدیویی است و می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. اما اگر به دنبال یک داستان منسجم و طولانی هستید، ممکن است از این سریال رضایت کافی نداشته باشید.

شناسنامه سریال «مرحله مخفی» (Secret Level)

کارگردان: تیم میلر
صداپیشگان: آرنولد، کیانوریوز، کوین هارت
محصول: ۲۰۲۴، امریکا
امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۴از ۱۰۰
امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
خلاصه داستان: داستان هر اپیزود مربوط به یک بازی ویدیویی مهم در تاریخ صنعت بازی‌ها است.