۸ نکته‌ی کلیدی برای استفاده‌ی صحیح از پماد ضد درد

اگر هم درد آرتروز باشد یا در حین ورزش آسیب ببینید، احتمالا حداقل یک بار از داروهای مسکن یا ضد درد استفاده کرده‌اید. این داروها عمدتاً به صورت خوراکی مصرف می‌شوند، اما نوع موضعی آن‌ها نیز وجود دارد که اغلب به شکل پماد، کرم یا ژل عرضه می‌شوند. بسیاری از پمادهای ضد درد بدون نسخه در بازار موجودند، اما برخی از آن‌ها حتما باید توسط پزشک تجویز شوند. در ادامه به ۸ سوال مهم درباره‌ی پماد ضد درد پاسخ می‌دهیم. همراه با ما باشید.

۱. پماد ضد درد قوی خارجی یا ایرانی حاوی چه موادی است؟

این مسکن‌های موضعی از ترکیبات مختلفی ساخته شده‌اند که به شرح زیر هستند:

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

کرم‌ها و ژل‌های NSAIDs، از قبیل دیکلوفناک، جهت درمان درد ناشی از رگ‌به‌رگ شدن، پیچ‌خوردگی یا آرتروز در مفاصل نزدیک به پوست، مانند زانو و آرنج، تولید می‌شوند. استفاده از این محصولات برای افرادی که از NSAIDs خوراکی مثل ایبوپروفن استفاده می‌کنند، توصیه نمی‌شود، زیرا احتمالاً تاثیر بیشتری بر درد نخواهند داشت.

NSAIDs موضعی ممکن است باعث واکنش‌های پوستی مانند بثورات، خارش یا سوزش شود. در صورت بارداری یا داشتن سابقه‌ی خونریزی گوارشی، زخم گوارشی، بیماری کبد یا کلیه، فشار خون بالا، حمله قلبی، نارسایی قلبی یا سکته مغزی، قبل از استفاده از NSAIDs موضعی با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

همچنین، اگر در مفاصل مختلف درد احساس می‌کنید، بهتر است از NSAIDs موضعی پرهیز کرده و به جای آن از داروهای خوراکی استفاده کنید، زیرا ممکن است مالیدن آن‌ها روی بخش وسیعی از بدن منجر به جذب بیش از حد دارو شود.

کانترایریتیشن‌ها

مواد کانترایریتیشنی یک حس گرما یا سرمای موقت را بر روی پوست ایجاد می‌کنند، که ممکن است سیگنال‌های درد را مختل کند. این روش عمدتاً برای تسکین درد عضلات یا درد ناشی از آرتریت (مشکلات مفصلی) استفاده می‌شود.

منتول، که در بدن حس خنکی ایجاد می‌کند، به عنوان رایج‌ترین ماده کانترایریتیشن استفاده می‌شود. البته احتمال استفاده از مواد دیگری مانند اکالیپتوس و کافور نیز وجود دارد.

کانترایریتیشن‌ها معمولاً بی‌خطر هستند و تنها ممکن است به عوارض جانبی جزئی مانند تحریک پوست منجر شوند. با این حال، بوی قوی آن‌ها ممکن است برای بعضی از افراد آزاردهنده باشد.

سالیسیلات

سالیسیلات‌ها با ارائه دوز کمی از داروهای ضدالتهاب که از نظر شیمیایی به آسپرین شباهت دارند، به تسکین درد کمک می‌کنند. محصولات ضددرد حاوی سالیسیلات، برای درمان درد مفاصل نزدیک پوست از جمله انگشت‌ها، آرنج و زانو، گزینه‌ی ایدئالی محسوب می‌شوند.

بر خلاف کانترایریتیشن‌ها، سالیسیلات‌ها بدون بو هستند. اما برای افرادی که حساسیت به آسپرین دارند یا تأثیرات آن روی داروهای رقیق‌کننده‌ی خون ممکن است تاثیرگذار باشد، استفاده از آن‌ها مناسب نباشد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که بدون مشورت با پزشک از این محصولات استفاده نکنید.

کپسایسین

کپسایسین، ماده‌ی فعال موجود در فلفل چیلی، برای درمان درد ناشی از آرتروز، زونا و نوروپاتی (آسیب‌دیدگی اعصاب) مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخلاف حس خنک‌کننده‌ای که منتول ایجاد می‌کند، کپسایسین باعث احساس سوزش می‌شود و با کاهش مواد انتقال‌دهنده‌ی درد در سلول‌های عصبی تأثیرات خود را اعمال می‌کند.

توانایی کپسایسین در تأثیرگذاری حتی بر مفاصل عمیق زیر پوست، مانند پشت، باسن و شانه‌ها نیز مشهود است. با این حال، ممکن است نیاز باشد چند هفته هر روز از آن استفاده کنید تا درد بهبود یابد. از سوی دیگر، برخی افراد ممکن است احساس سوزش ناشی از آن را خیلی آزاردهنده بیابند. بنابراین، قبل از استفاده از پماد ضد درد حاوی کپسایسین، تست کوچکی را روی یک ناحیه کوچک از پوست انجام دهید.

پیشنهاد می‌شود که قبل از مالیدن پماد، دستکش را بپوشید و پس از اتمام کار، دست‌های خود را بشویید. همچنین، مراقب باشید که محصول با چشم یا دهان شما تماس پیدا نکند.

لیدوکائین

لیدوکائین با ایجاد بی‌حسی در پوست به کاهش درد کمک می‌کند و برای تسکین درد ناشی از آتریت، مشکلات اسکلتی-عضلانی و جراحی مفید است. اما استفاده زیاد از این ماده ممکن است به عوارض جانبی جدی منجر شود، مانند ضربان قلب نامنظم، بنابراین حائز اهمیت است که به دقت طبق دستورالعمل شرکت سازنده یا توصیه‌ی پزشک عمل کنید. زنان باردار یا شیرده و افراد مبتلا به مشکلات قلبی و کبدی نیز باید با پزشک خود در مورد عوارض احتمالی مشورت کنند.

استفاده همزمان از لیدوکائین با کیسه‌ی آب گرم یا کیسه‌ی یخ توصیه نمی‌شود. چرا که این ممکن است باعث شود که اثر بی‌حس‌کننده لیدوکائین به‌خوبی مشخص نشود و این مسئله ممکن است منجر به سوختگی یا آسیب‌دیدگی پوست گردد.

کانابیدیول (CBD)

کانابیدیول (CBD)، که از گیاه شاهدانه استخراج می‌شود، یک ماده دیگر است که اخیراً برای تولید ضدردهای موضعی استفاده می‌شود. این ماده توسط پوست جذب می‌شود و می‌تواند در کاهش درد التهابی و نوروپاتیک (ناشی از آسیب دیدگی اعصاب) تأثیرگذار باشد. همچنین، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است به کاهش اضطراب و بهبود خواب کمک کند، دو مشکل رایج که اغلب با درد مزمن مفاصل مرتبط هستند.

ضددردهای موضعی حاوی CBD برای افرادی که به طور کلی از NSAIDs استفاده نمی‌کنند یا از بی‌حسی و گرمای محصولات دیگر خوشحال نیستند، گزینه‌ی مناسبی محسوب می‌شوند. با این حال، این محصولات ممکن است معایبی نیز داشته باشند. به عنوان مثال، احتمالاً نسبت به سایر مسکن‌های موضعی گران‌تر هستند.

۲. در چه مواردی می‌توان از پماد ضد درد قوی زانو یا کمر استفاده کرد؟

مسکن‌های موضعی بدون نسخه به‌طور عمده برای درمان درد در ساق پا، زانو، کمر و سایر نقاط بدن در محیط خانگی استفاده می‌شوند و بر روی دردهای اسکلتی-عضلانی حاد تأثیر بهتری دارند. به‌طور کلی، از این محصولات می‌توان برای درمان موارد زیر استفاده کرد:

•  آرتریت (مشکلات مفصلی)
•  کشیدگی و درد عضلات
•  رگ‌به‌رگ شدن یا پیچ‌خوردگی

علاوه بر این، شواهد نشان می‌دهد که مسکن‌های موضعی می‌توانند ناراحتی و درد مرتبط با سرطان را بهبود بخشند.

۳. چقدر طول می‌کشد تا پماد ضد درد قوی کمر یا زانو اثر کند؟

مسکن‌های موضعی با جذب در پوست و تأثیر بر بافت‌های داخل آن، به تسکین درد کمک می‌کنند. این داروها انواع مختلفی از جذب و تأثیر را بر پوست دارند، اما عمدتاً اثربخشی آن‌ها در بازه زمانی حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت آغاز می‌شود.

۴. فواید استفاده از پماد ضد درد چیست؟

مسکن‌های موضعی با جذب در پوست و تأثیر بر بافت‌های داخل آن، به تسکین درد کمک می‌کنند. این داروها انواع مختلفی از جذب و تأثیر را بر پوست دارند، اما عمدتاً اثربخشی آن‌ها در بازه زمانی حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت آغاز می‌شود.

عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کنند

درد عضلانی-اسکلتی (درد عضلات، رباط‌ها، تاندون‌ها یا استخوان‌ها) معمولا به مسکن‌های موضعی بهتر پاسخ می‌دهد. مطالعات زیادی نشان داده‌اند که NSAIDs موضعی می‌توانند برای دردهای اسکلتی- عضلانی حاد مانند رگ‌به‌رگ شدن و کشیدگی بسیار موثر باشند و به درمان آرتروز کمک کنند.

ممکن است موثرتر از داروهای خوراکی باشند

درد عضلانی-اسکلتی (درد عضلات، رباط‌ها، تاندون‌ها یا استخوان‌ها) معمولاً به مسکن‌های موضعی بهتر پاسخ می‌دهد. تحقیقات زیادی نشان داده‌اند که NSAIDs موضعی می‌توانند برای دردهای اسکلتی-عضلانی حاد مانند رگ‌به‌رگ شدن و کشیدگی بسیار مؤثر باشند و به درمان آرتروز کمک کنند.

به درمان دردهای نوروپاتیک کمک می‌کنند

نوروپاتی یا درد ناشی از آسیب‌دیدگی اعصاب می‌تواند با مؤثر بودن مسکن‌های موضعی، از جمله بی‌حس‌کننده‌ها یا محصولات حاوی کپسایسین، درمان شود. دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که ممکن است به نوروپاتی منجر شود. شواهد نشان می‌دهد که برخی از افراد مبتلا به این بیماری به‌خوبی به مسکن‌های موضعی حاوی کپسایسین پاسخ مثبت می‌دهند.

درد بعد از جراحی را کاهش می‌دهند

پس از عمل جراحی، ممکن است پزشک به منظور کنترل درد، مسکن موضعی برای شما تجویز کند. در این حالت، اهمیت دارد که از پماد ضد درد، دقیقاً طبق دستورات استفاده نمایید و در صورت بروز هر گونه نگرانی یا ظهور هر علامت غیرعادی، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید.

۵. آیا استفاده از پماد ضد درد عضلانی قوی می‌تواند خطرناک باشد؟

از آنجا که پماد ضد درد به طور خاص برای اثرگذاری موضعی طراحی شده است، مقدار آن در گردش خون بسیار پایین است. بنابراین، به‌ندرت عوارضی مشابه داروهای خوراکی ایجاد می‌کند. با این حال، همیشه خطر تحریک یا تورم پوست وجود دارد. معمولاً هنگامی که پماد از روی پوست برداشته می‌شود یا شستشو می‌شود، تحریک در عرض چند ساعت کاهش می‌یابد.

استفاده دقیق از پماد ضد درد بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده یا توصیه پزشک بسیار حیاتی است. اگر این محصول به مقدار بیش از حد یا بیش از مدت زمان توصیه‌شده بر روی پوست باقی بماند، ممکن است علائم بدتر شوند. تاکید می‌شود که مسکن‌های موضعی حاوی سالیسیلات را باید با دقت استفاده کرد، زیرا مواردی گزارش شده‌اند که استفاده نادرست از آنها منجر به عوارض جانبی جدی و حتی مرگ شده است.

۶. چگونه از پماد ضد درد استفاده کنید تا خطر عوارض جانبی کاهش یابد؟

در حین استفاده از مسکن‌های موضعی، از کیسه‌ی آب گرم یا پد حرارتی خودداری کنید، زیرا این اقدام ممکن است منجر به جذب سریعتر محصول در جریان خون شود. همچنین، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:

•  برچسب یا بروشور ضد درد موضعی را با دقت مطالعه کنید.
•  قبل از استفاده از پماد یا مسکن موضعی دیگر، دستکش بپوشید و پس از اتمام کار، دست‌های خود را به‌خوبی بشویید.
•  از محصولات موضعی روی زخم‌های باز یا پوست آسیب‌دیده خودداری کنید.
•  توجه داشته باشید که ضد دردهای موضعی نزدیک چشم یا اندام تناسلی خود نمالید.
•  اگر احساس سوزش شدید می‌کنید، از یک حوله برای پاک کردن محصول از روی پوست استفاده کنید.
•  در صورت بروز بثورات پوستی، قرمزی یا سوزش، مصرف محصول را متوقف کنید و به پزشک اطلاع دهید.
•  در صورت دچار کهیر، تورم صورت، مشکل در تنفس یا واکنش شدید پوستی، به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.
•  در یک ناحیه خاص از بیش از یک مسکن موضعی استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک دستور داده باشد.
•  اگر از داروی خوراکی یا مکمل دارویی برای زانو درد و غیره استفاده می‌کنید، با پزشک در مورد تداخل آن با مسکن‌های موضعی صحبت کنید.
•  در دوران بارداری یا شیردهی، بدون مشورت با پزشک از مسکن‌های موضعی استفاده نکنید.

۷. در چه مرحله‌ای باید استفاده از پماد ضد درد را متوقف کرد و نزد پزشک رفت؟

اکثراً توصیه می‌شود که از مسکن‌های موضعی بیش از هفت روز استفاده نشود، زیرا مصرف طولانی‌مدت ممکن است به ایجاد بثورات پوستی یا حتی گاهی‌اوقات سوختگی شیمیایی منجر شود. در صورت مواجهه با مشکل تحریک پوست، توصیه می‌شود استفاده از این محصولات را متوقف کنید.

همچنین، اگر با درمان‌های خانگی به کاهش درد نخستی‌ای نرسیدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با تجویز داروهای موضعی یا خوراکی قوی به شما در تسکین درد شدید و آزاردهنده کمک کند.

۸. پماد یا چسب ضددرد، کدام محصول مناسب‌تر است؟

تا حد زیادی، پاسخ به این سوال به ترجیحات شما بستگی دارد، اما بررسی مواد فعال در هر محصول نیز مهم است. بنابراین، ابتدا تصمیم بگیرید که دنبال چه چیزی می‌گردید و سپس برچسب محصول مورد نظر خود را بخوانید.

در مناطقی از بدن که خم نمی‌شوند، می‌توانید به‌راحتی از چسب ضددرد استفاده کنید. بنابراین، برای تسکین درد کمر یا گردن، ممکن است به چسب متوسل شوید. اما برای کاهش درد آرنج یا زانو، بهتر است از پماد، کرم یا ژل استفاده کنید تا مفصل به‌راحتی حرکت کند و خم شود.

کلام پایانی

این روزها تعداد زیادی محصول موضعی برای تسکین درد وجود دارد که در این مقاله به تعدادی از رایج‌ترین انواع آن‌ها اشاره کردیم. استفاده‌ی نادرست از پماد ضد درد برای پا، کمر و… ممکن است سلامتی را تحت تاثیر قرار دهد یا به عوارض جانبی جدی منجر شود. بنابراین، همیشه موارد را با پزشک مطرح کنید تا به شما در انتخاب محصول مناسب و استفاده‌ی صحیح از آن کمک کند.

همچنین به یاد داشته باشید که محصولات موضعی گاهی نیاز به ترکیب با استراتژی‌های دیگر برای تسکین درد دارند، از جمله استفاده از داروهای خوراکی، مصرف مکمل‌های غذایی و تغییر در سبک زندگی.