مزایای مطالعه کتاب برای مغز انسان

با پیگیری راهکارهایی چون مصرف مکمل روغن ماهی و مواد غذایی مغذی، شرکت در دوره‌های آموزش زبان، حل پازل یا انجام ورزش منظم در هفته، حافظه و عملکردهای مغزی تقویت می‌شوند. هرچند که افزایش یادگیری و ترفندهای مختلف تقویت حافظه به نوعی به عنوان یک صنعت و روش کسب درآمد تجلی می‌یابد و سالانه افراد زیادی از درآمد حاصل از این ترفندها را برای بهبود زندگی خود مصرف می‌کنند. اما روش ارزان‌تر، ساده‌تر، و علمی‌تر برای تقویت ذهن و بهبود عملکرد مغز، معتبراً مطالعه کتاب به شمار می‌آید. کتاب نه تنها ذهن را از اطلاعات و دانش جدید بهره‌مند نمی‌کند، بلکه مسئول تغذیه و تقویت آن نیز می‌شود.

شنیدن این حقیقت که مطالعه کتاب برای مغز فواید فراوانی دارد، اصلاً متعجب‌کننده نیست و احتمالاً شما هم تا به حال این ادعا را شنیده‌اید. احتمالاً در کودکی، مادر شما جهت ترغیب شما به خواندن کتاب و دوری از تلویزیون، اظهارات مشابهی داشته و با تشویق به این عادت، شما را به تقویت ذهن و بهبود فرآیند تفکر هدایت کرده است. اما نکته جالب اینجاست که حقیقت فواید مطالعه نهایتاً در این نهان می‌شود که چگونه یک فعالیت ساده می‌تواند مغز را در جهات مختلف بهبود بخشد.

تأثیر اصلی مطالعه کتاب در بخشی از مغز که به درک زبان مرتبط است، به ویژه در کورتکس گیجگاهی چپ مغز رخ می‌دهد. این منطقه از مغز در پردازش محتوای نوشتاری از حروف تا کلمات، جملات و داستان‌های کامل مشغول است و توانایی نورون‌ها را در جذب و انتقال اطلاعات تقویت می‌کند. این فعالیت، همچنین زمانی که صحبت می‌کنیم اتفاق می‌افتد، اما مطالعه به مغز ایمپولس می‌دهد که فعالیت بیشتری داشته باشد و عملکرد بهتری ارائه دهد. در عمل، مطالعه زمان بیشتری را برای تفکر و تأمل فراهم می‌آورد. این فرآیند می‌تواند به عنوان یک دکمه مکث برای ادراک و بهبود بینش عمل کند، در مقابل استفاده از زبان شفاهی (مانند تماشای فیلم یا گوش دادن به یک صدای ضبط شده) که معمولاً فرصت مکث و توقف کمتری فراهم می‌کند.

فواید مطالعه کتاب تا چه زمانی دیده می‌شود؟

پس از گذاشتن کتاب کارآمدی، مزایای مطالعه همچنان ادامه دارد. تحقیقات انجام شده در دانشگاه ایموری نشان می‌دهد که برخی از این مزایا حتی تا پنج روز پس از مطالعه حفظ می‌شوند. این تأثیرات به نام “فعالیت سایه” شناخته شده‌اند و به همان شیوه‌ای که عضلات ذهن عمل می‌کنند، اعمال می‌شوند.

واقعاً می‌توان این را به گونه‌ای تعبیر کرد که مطالعه کتاب برای بخش زبانی مغز همچون یک فعالیت فیزیکی یا ورزشی عمل می‌کند. اما مهم این است که خواندن کتاب همچنین بخشی از مغز مرتبط با حرکت را، یعنی شیار مرکزی مغز، تقویت می‌کند. زیرا مغز به عنوان یک اندام پرکار شناخته می‌شود. به عنوان مثال، زمانی که کتابی در مورد انجام فعالیت‌های فیزیکی مطالعه می‌کنید، نورون‌های مرتبط با کنترل این فعالیت‌ها نیز فعال می‌شوند. شاید در حین خواندن کتابی که در آن کسی دارای دویدن با اسب است، بدن شما همچنان به همان شکلی که در حین اسب‌سواری است، حالت نداشته باشد، اما مغز شما همچنان همان‌طور عمل می‌کند. هر چه بخش‌های بیشتری از مغز شما درگیر باشند، نتیجه حاصل برای عملکرد کلی شناختی ذهن بهتر است.

به هر حال، لازم است به این نکته اشاره شود که خواندن کتاب از هر ژانر و دسته‌ای، نتایج یکسانی را به همراه نمی‌آورد. نتایج اولیه یک تحقیق انجام شده در دانشگاه استنفورد نشان می‌دهد که مطالعه کتب با محتوای نزدیک به ادبیات، به عنوان یک ورزش اصلی برای مغز محسوب می‌شود. بررسی‌های اسکن ام آر آی افرادی که رمان‌هایی مانند جین آستین را با دقت مطالعه می‌کردند، نشان می‌دهد که جریان خون در بخش‌هایی از مغز که همزمان کنترل عملکرد شناختی و اجرایی را دارند، افزایش یافته است. اما در صورتی که خواندن کتاب به عنوان یک فعالیت تفریحی انجام شود، تأثیرات آن محدودتر به نظر می‌رسد.

اگر فردی با مشکلات خواندن، ضعف در مهارت‌های خواندن، یا دیسلکسیا (اختلال یادگیری مرتبط با مشکلات مطالعه) روبرو باشد و احساس کند که نمی‌تواند از مزایای مطالعه کتاب بهره‌مند شود، راه‌حلی در این زمینه نیز از طریق مطالعه کتاب فراهم می‌شود. یک تحقیق بر روی کودکان ۸ تا ۱۰ ساله با سطح مطالعه زیر متوسط نشان داد که کلاس‌های مطالعه درمانی به مدت صد ساعت به طریق قابل ملاحظه‌ای کیفیت بافت سفید مغزشان را بهبود داد. بافت سفید، بخشی از مغز است که سیگنال‌ها و پیام‌هایی که بین مناطق مختلف مغز و محل پردازش اطلاعات خاکستری مغز جابجا می‌شوند، را حمل می‌کند.

نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که پس از اتمام کلاس‌های مطالعه درمانی، مغز این کودکان توانایی بازسازی خود را آغاز کرده است تا بتوانند از تمام مغز و نه فقط از قشر گیجگاهی خواندن-محور بهره‌مند شوند.

مطالعه را در خود تقویت کنید

اهمیت توانایی مطالعه کتاب یک مهارت است که باید تربیت شود. در آخرین اثر خود، نویسنده به این نکته اشاره می‌کند که به عنوان فردی که مطالعه کتاب را به عنوان یک عامل ضروری برای زنده ماندن و پیش‌برد زندگی در نظر گرفته است، خود تجربه کرده است که تمرکز بیشتری را بر روی کلمات نوشته شده در کتاب نسبت به آنچه در صفحات الکترونیکی خوانده می‌شود، دارد. او تأکید می‌کند که متأسفانه مطالعه از روی صفحات کامپیوتری کاستی در تداوم، پایداری، و تمرکز دارد. به عبارت دیگر، مطالعه به سبک جدید یک چرخه نادرست است؛ بدون ورزش پایدار برای ماهیچه‌های مغزی که با مطالعه کتاب ایجاد می‌شود، مغز این توانایی را از دست می‌دهد که فرآیندهای پیچیده را کنترل کند، در واقع که این توانایی اساساً امکان مطالعه عمیق را فراهم می‌آورد.

روش ساده‌ای برای مطالعه به درستی وجود دارد: تلفن همراه و کامپیوتر خود را خاموش کنید و آنها را برای یک تا دو ساعت به طور کامل کنار بگذارید. کتاب مورد نظر خود را از قفسه یا کتابخانه برداشته و بدون هیچ دغدغه‌ای، به مطالعه بپردازید. فواید این تدابیر به زودی در زندگی شما مشهود خواهند شد.