آپاندیس: یک اندام بی‌فایده یا یک عضو ضروری؟

مطالعات روی عموزاده‌های اولیه ما نشان می‌دهند که آپاندیس در واقع می‌تواند از ابتلا به برخی از بیماری‌ها محافظت کند. اغلب فکر می‌کنیم که آپاندیس بدون آن مشکلی نداریم، اما اخیراً علم دیدگاه مثبت‌تری نسبت به این اندام کوچک بی‌ادعا به دست آورده است.

از آنجا که آپاندیس در چندین تبار تکاملی وجود دارد، آیا می‌توان گفت که هدف مفیدی دارد؟ مطالعه جدیدی پیوند جالبی را با بیماری پیدا کرده است که یکی از بزرگ‌ترین عوامل مرگ‌ومیر در کودکان در سراسر جهان به شمار می‌رود.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، اسهال سالانه عامل بیش از ۵۰۰ هزار مرگ‌ومیر در کودکان زیر ۵ سال و بنابراین دومین عامل مرگ‌ومیر در این گروه سنی است.

عمدتاً ناشی از عفونت با باکتری‌ها، ویروس یا انگل‌ها مانند ای‌کولای و روتاویروس، اسهال و تبلیغ می‌شود و اغلب از طریق مصرف آب یا غذای آلوده پخش می‌شود. مشاهده شده است که افرادی که آپاندیس آن‌ها برداشته می‌شود، در معرض افزایش خطر ابتلا به اشکال خاصی از اسهال عفونی قرار دارند یا احتمال بروز علائم شدید در آن‌ها بیشتر است. اگرچه دلایل پشت صحنه این امر هنوز مشخص نیست.

گروهی از پژوهشگران از مؤسسه ملی تحقیقات بهداشتی و پزشکی اینسرم فرانسه، برخی از نزدیک‌ترین حیوانات خویشاوند ما را بررسی کردند که آن‌ها نیز به‌طرز نامتناسبی تحت تأثیر اسهال عفونی قرار دارند. به گزارش آی‌اف‌ال ساینس، آن‌ها سوابق دامپزشکی ۱۲۵۱ نخستی‌سان را بررسی کردند که در پارک جانورشناسی فرانسه نگهداری می‌شدند.

حیوانات مورد مطالعه از ۴۵ گونه مختلف بودند، که از این تعداد ۱۳ گونه، ازجمله شامپانزه‌ها، لمورهای دم‌حلقه‌ای و گوریل‌های غربی، به‌طور طبیعی آپاندیس داشتند و ۳۲ گونه مانند ماندریل، تامارین شیری طلایی و میمون‌های پشمالوی معمولی بدون آپاندیس بودند.

تیم تحقیقاتی قادر به جمع‌آوری اطلاعاتی درباره فراوانی و شدت دوره‌های اسهال در حیوانات در بازه زمانی ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۸ بود. در طول این دوره ۲۰ ساله، تقریباً ۳ هزار مورد اسهال ثبت شد که ۱۳ درصد از آن‌ها به‌عنوان موارد شدید دسته‌بندی شدند.

اگرچه حدود نیمی از حیوانات در مدت مطالعه حداقل یک بار اسهال را تجربه کردند، انتشار و شدت اسهال بین گونه‌های مختلف یکسان نبود. نویسندگان در مقاله‌ی خود ذکر کردند: “خطر پایین‌تر ابتلا به اسهال شدید در گونه‌های نخستی‌سان دارای آپاندیس، به‌ویژه در مراحل اولیه زندگی که خطر دچار شدن به اسهال به حداکثر می‌رسد، شناسایی شد. علاوه بر این، شاهد شروع تأخیردار اسهال در گونه‌های دارای آپاندیس بودیم.”

این یافته‌ها به همراه مشاهده این موضوع که انسان‌های بدون آپاندیس مستعدتر به بیماری‌های اسهالی هستند، نشان می‌دهد که این ارگان به نظر می‌رسد در واقع نقش مفیدی داشته باشد. به‌عبارت دیگر، این اثر محافظتی به ویژه در اوایل زندگی قوی‌تر است و از نظر افزایش ظرفیت تولیدمثلی بهترین زمان را ارائه می‌دهد.

هیچ‌یک از نخستی‌سان‌های مورد مطالعه، که دارای آپاندیس بودند، در طی ۲۰ سال پیگیری به آپاندیسیت حاد مبتلا نشدند. ماکسیم کولارد، یکی از نویسندگان این مقاله، توضیح داد که آپاندیسیت حاد، که ممکن است به زندگی تهدیدکننده ختم شود و معمولاً دلیلی برای جراحی جهت حذف آپاندیس در انسان‌ها باشد، شایع‌تر است. با این حال، اهمیت آپاندیس سالم همچنان وجود دارد و نیاز به انجام تحقیقات بیشتری جهت تایید این نتایج و تشخیص دقیق اثرات مفید آپاندیس سالم وجود دارد.

این پژوهش در مجله‌ی Scientific Reports منتشر شده است.