راهکارهای تعامل با دانش‌آموزان بیش‌فعال در مدرسه

تعامل با دانش‌آموزان بیش‌فعال نیازمند استفاده از رویکردهای خاص و به‌روز است که به معلمان کمک می‌کند تا بهترین نتایج را در فرآیند آموزشی برای این دانش‌آموزان کسب کنند. این دانش‌آموزان معمولاً در زمینه توجه، تمرکز و سازمان‌دهی با چالش‌هایی مواجه هستند که می‌تواند روند یادگیری آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

به همین دلیل، معلمان باید از روش‌های مؤثر و متناسب با ویژگی‌های فردی این کودکان استفاده کنند تا بتوانند درک بهتری از مطالب داشته و مشارکت فعال‌تری در کلاس داشته باشند. این روش‌ها شامل ارائه تکالیف مناسب، استفاده از ابزارهای بصری و ایجاد فرصت‌های گوناگون برای تعامل و یادگیری عملی هستند.

یکی از نکات کلیدی در تعامل با دانش‌آموز بیش‌فعال، تمرکز بر جنبه‌های مثبت و تقویت اعتماد به نفس آن‌ها است. معلمان باید با ارائه بازخوردهای مثبت و فراهم کردن فرصت‌های مختلف برای نشان دادن پیشرفت، انگیزه دانش‌آموزان مبتلا به ADHD را تقویت کنند. همچنین، همکاری نزدیک با والدین این دانش‌آموزان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا نظارت دقیق‌تر و حمایت‌های منظم در خانه می‌تواند تأثیرات چشمگیری در بهبود عملکرد تحصیلی آن‌ها داشته باشد.

فرزند خود را برای موفقیت در مدرسه آماده کنید

محیط کلاس برای کودکان مبتلا به اختلال ADHD (اختلال کم توجهی – بیش فعالی) می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. دشوارترین کار برای این دانش‌آموزان در کلاس درس شامل نشستن آرام، گوش دادن بی‌صدا، تمرکز و انجام تکالیفی است که باید در طول روز انجام دهند. قسمت ناراحت‌کننده این موضوع این است که این کودکان خواهان این هستند که مانند هم‌سن و سالان خود رفتار کنند و درس‌ها را یاد بگیرند، اما مشکلات عصبی و فقدان انگیزه مانع از یادگیری از روش‌های سنتی می‌شود.

به عنوان والدین، شما می‌توانید به فرزند خود کمک کنید تا با این چالش‌ها مقابله کرده و مشکلات مدرسه را پشت سر بگذارد. همچنین می‌توانید برای اجرای استراتژی‌های مؤثر یادگیری در داخل و خارج از کلاس با فرزند خود همکاری کرده و با معلمان او در مورد نحوه یادگیری‌اش ارتباط برقرار کنید. با حمایت مستمر، استراتژی‌های زیر می‌توانند به فرزند شما کمک کنند تا از یادگیری لذت ببرد و بر چالش‌های آموزشی غلبه کرده و در مدرسه و زندگی پس از آن موفق باشد.

روش‌های مؤثر برای آموزش دانش‌آموزان بیش‌فعال (ADHD)

تعامل با دانش‌آموزان بیش‌فعال نیازمند رویکردهایی خاص و انعطاف‌پذیر است که بتواند به بهترین نحو ممکن به نیازهای آن‌ها پاسخ دهد. این کودکان با چالش‌هایی در توجه، تمرکز و سازمان‌دهی مواجه هستند و برای یادگیری مؤثر، باید محیطی حمایتی و متناسب با ویژگی‌های فردی‌شان ایجاد شود. از این رو، استفاده از روش‌هایی که به تقویت تمرکز، ایجاد انگیزه و بهبود مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی کمک کند، ضروری است.

برای کمک به این دسته از دانش‌آموزان، روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند تأثیر زیادی در روند یادگیری آن‌ها داشته باشد. این روش‌ها شامل ارائه تکالیف متناسب با توانایی‌های دانش‌آموز، دادن انتخاب‌های مختلف برای انجام فعالیت‌ها، استفاده از ابزارهای بصری برای تسهیل درک مطالب، افزایش مشارکت فعال در کلاس و اولویت دادن به یادگیری عملی و خلاقانه هستند. این رویکردها نه تنها به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا به‌طور مؤثرتر یاد بگیرند، بلکه احساس موفقیت و اعتمادبه‌نفس آن‌ها را نیز تقویت می‌کند.

تکالیف را بر اساس توانایی دانش‌آموز تنظیم کنید.

اگر تکالیف بیش از حد دشوار یا طولانی باشند، دانش‌آموزان مبتلا به ADHD ممکن است از انجام آن‌ها خودداری کنند. بنابراین، بهتر است وظایف را متناسب با سطح توانایی آن‌ها تنظیم کنید تا انگیزه و علاقه‌شان حفظ شود.

به دانش‌آموزان انتخاب بدهید.

کودکان بیش‌فعال زمانی که گزینه‌های مختلفی برای انجام یک فعالیت دارند، تمایل به همکاری بیشتری نشان می‌دهند، کارآمدتر می‌شوند و رفتارهای منفی کمتری از خود بروز می‌دهند. به عنوان مثال، می‌توانید یک لیست از ۱۵ فعالیت پیشنهادی برای تمرین کلمات املایی ارائه دهید، مانند نوشتن کلمات روی کارت، استفاده از آن‌ها در جمله یا نوشتن در هوا.

از ابزارهای بصری بهره ببرید.

دانش‌آموزان مبتلا به ADHD معمولاً با استفاده از نشانه‌ها و تصاویر بصری بهتر یاد می‌گیرند. برای مثال، می‌توانید مراحل نوشتن انشا را به‌طور عملی روی تخته یا پروژکتور نشان دهید. همچنین، می‌توانید نکات مهم درسی را روی تخته بنویسید تا دانش‌آموزان هنگام کار مستقل به آن‌ها مراجعه کنند. نصب مفاهیم کلیدی روی پوسترهای رنگی در کلاس نیز ایده‌ای مفید است.

مشارکت فعال در کلاس را تشویق کنید.

از روش‌های گروهی و جذاب استفاده کنید؛ به عنوان مثال، از دانش‌آموزان بخواهید پاسخ‌های خود را روی تخته‌های کوچک بنویسند و به معلم نشان دهند، یا به‌صورت گروهی به سؤالات پاسخ دهند. همچنین می‌توانید از آن‌ها بخواهید با حرکات دست مانند شست بالا (برای بله)، شست پایین (برای خیر) یا کف دست افقی (برای “نمی‌دانم”) پاسخ دهند. یادگیری به صورت دو نفره یا گروهی نیز می‌تواند به درک بهتر درس کمک کند.

یادگیری عملی را در اولویت قرار دهید.

کلاس را با فعالیت‌های عملی و خلاقانه جذاب‌تر کنید.

برای مثال، از دانش‌آموزان بخواهید یک نمایشنامه بنویسند و اجرا کنند، پروژه‌ای را به صورت ویدیویی ضبط کنند، یا در درس علوم مدلی از چشم بسازند که باز و بسته شود. این روش‌ها به یادگیری عمیق‌تر و تقویت اعتمادبه‌نفس دانش‌آموزان کمک می‌کند.

راهکارهایی برای نظم‌دهی به کلاس

برای ایجاد یک محیط آموزشی مؤثر و سازنده، تنظیم قوانین ساده و شفاف در کلاس بسیار اهمیت دارد. این قوانین نه تنها به نظم و آرامش در کلاس کمک می‌کنند، بلکه به ویژه برای دانش‌آموزانی که با اختلالات بیش‌فعالی مانند ADHD روبه‌رو هستند، برنامه‌های مشخص و پیش‌بینی‌پذیر مفید است. قوانینی که به زبان ساده و مثبت بیان شوند، می‌توانند به بهبود رفتار و تمرکز کمک کرده و احساس امنیت و اعتماد به نفس را در دانش‌آموزان تقویت کنند.

قوانین کلاس را ساده و شفاف کنید.

برای داشتن کلاسی منظم و آرام، لازم است قوانینی روشن و قابل‌فهم برای تمام دانش‌آموزان، چه آن‌هایی که مبتلا به بیش‌فعالی هستند و چه دیگران، تدوین شود. با همکاری دانش‌آموزان، قوانینی کوتاه و واضح تنظیم کرده و آن‌ها را به صورت مثبت بیان کنید.
برای مثال، به جای گفتن «هنگام ورود به کلاس بلند صحبت نکنید»، بگویید: «وقتی وارد کلاس می‌شوید، تکالیف روی تخته را بخوانید و به آرامی شروع به کار کنید» یا «ابتدا روی صندلی خود بنشینید و سپس می‌توانید به آرامی با هم‌کلاسی خود صحبت کنید تا درس آغاز شود.»

برنامه‌های منظم برای کلاس ایجاد کنید.

برنامه‌های ثابت و پیش‌بینی‌پذیر می‌توانند به دانش‌آموزان بیش‌فعال کمک کنند تا تمرکز بهتری داشته باشند. برای مثال، نوشتن تکالیف هر روز روی تخته، تعیین فرد مسئول برای بررسی تکالیف و جمع‌آوری کارهای انجام شده از جمله روش‌های مؤثر برای ایجاد نظم است.
دانش‌آموزان مبتلا به ADHD می‌توانند در پایان روز، با کمک دستیار کلاس، تکالیف خود را مرور کرده و اطمینان حاصل کنند که تمامی وظایف را به درستی درک کرده‌اند.

نظارت دقیق‌تر بر دانش‌آموزان بیش‌فعال

کودکان مبتلا به بیش‌فعالی به دلیل ویژگی‌هایی مانند فراموشی، حواس‌پرتی و بی‌نظمی به نظارت بیشتری نیاز دارند. برای کمک به این دانش‌آموزان:

• از هم‌کلاسی‌ها بخواهید که به آن‌ها در یادآوری تکالیف کمک کنند.
• فعالیت‌های گروهی ترتیب دهید تا بتوانند با همکاری دوستان خود وظایفشان را انجام دهند.
• دستیاران کلاسی را بیشتر درگیر کنید تا از این دانش‌آموزان در طول روز و پس از پایان کلاس حمایت کنند.

تسهیل یادگیری دانش‌آموزان مبتلا به ADHD در کلاس درس

دانش‌آموزان مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD) معمولاً به حمایت‌های ویژه‌ای در مدرسه نیاز دارند تا بتوانند با چالش‌های تحصیلی خود مقابله کنند. این حمایت‌ها می‌تواند شامل راهکارهایی ساده مانند نظارت بیشتر بر تکالیف، طراحی برنامه‌هایی برای جلوگیری از عقب‌افتادگی یا پذیرش گاهی اوقات تأخیر در تحویل تکالیف باشد. چنین تدابیری می‌تواند به تقویت اعتمادبه‌نفس دانش‌آموز و کمک به او در یافتن مسیر درست یادگیری کمک کند.

حمایت‌های رایج از دانش‌آموزان مبتلا به ADHD:

• اختصاص زمان بیشتر برای آزمون‌ها
• ارائه تکالیف کوتاه‌تر و محدودتر
• آموزش مهارت‌های یادداشت‌برداری یا تعیین یک همکلاسی به عنوان یادداشت‌بردار
• تقسیم پروژه‌های بلندمدت به بخش‌های کوچکتر با مهلت تحویل و نمرات جداگانه

توصیه‌های انجمن اختلال نقص توجه (ADDA)

انجمن اختلال نقص توجه (ADDA) یک سازمان غیرانتفاعی است که به حمایت از افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) می‌پردازد. این انجمن به طور خاص به بزرگ‌سالانی که با ADHD دست و پنجه نرم می‌کنند، کمک می‌کند و هدف اصلی آن فراهم آوردن منابع آموزشی، پشتیبانی اجتماعی و مشاوره برای افرادی است که با چالش‌های این اختلال روبرو هستند.

ADDA همچنین تلاش می‌کند تا آگاهی عمومی را در مورد ADHD افزایش دهد، اطلاعات علمی به والدین، معلمان و مشاوران ارائه دهد و فضاهایی برای افراد مبتلا به این اختلال فراهم کند تا تجربیات خود را به اشتراک گذاشته و از یکدیگر بیاموزند. این سازمان از کودکی تا بزرگسالی به افراد مبتلا به ADHD کمک می‌کند تا کیفیت زندگی آنان را بهبود بخشند. در ادامه توصیه‌های این سازمان آورده شده است:

کاهش عوامل حواس‌پرتی

دانش‌آموزان مبتلا به ADHD باید در نزدیکی معلم بنشینند تا توجه و تمرکزشان افزایش یابد. همچنین، بهتر است این دانش‌آموزان در قسمت‌های کم‌حواس‌پرتی کلاس قرار گیرند تا از مزاحمت‌های محیطی جلوگیری شود.

استفاده از هم‌کلاسی‌های الگو

توصیه می‌شود دانش‌آموزان مبتلا به ADHD در کنار هم‌کلاسی‌هایی که رفتار مثبت دارند، بنشینند تا تأثیرات منفی رفتارهای دیگران بر آن‌ها کاهش یابد.

آمادگی برای تغییرات و جابجایی‌ها

برای جلوگیری از سردرگمی، به دانش‌آموزان یادآوری کنید که چه تغییراتی در پیش است، مانند شروع درس بعدی یا زمان استراحت. همچنین، در صورت برگزاری برنامه‌های ویژه مانند گردش علمی، اطلاعات کافی پیش از آن‌ها باید به دانش‌آموزان داده شود.

اجازه به حرکت و فعالیت بدنی

به دانش‌آموزان مبتلا به ADHD اجازه دهید تا در طول کلاس حرکت کنند یا کارهای کوچک مانند آوردن آب یا پاک کردن تخته را انجام دهند. همچنین، اگر امکان حرکت وجود ندارد، می‌توانند با اشیای کم‌صدایی که باعث حواس‌پرتی نمی‌شود، بازی کنند.

اهمیت زمان بازی

زنگ تفریح برای دانش‌آموزان مبتلا به ADHD به عنوان زمانی برای تمرکز و آرامش ضروری است. از این زمان نباید برای جبران تکالیف عقب‌افتاده یا به عنوان تنبیه استفاده کرد، زیرا این کار می‌تواند تأثیر منفی بر روند یادگیری آن‌ها بگذارد.

تمرکز بر جنبه‌های مثبت دانش‌آموز

برای ایجاد محیطی آموزشی مؤثر و حمایتی، ایجاد رابطه مثبت با دانش‌آموزان ضروری است. معلمان باید هنگام ورود این دانش‌آموزان به کلاس، به آن‌ها سلام کنند و ارتباط نزدیکی برقرار کنند. نمایش دستاوردهای دانش‌آموزان در تخته‌های اعلانات کلاسی می‌تواند باعث تقویت اعتمادبه‌نفس و انگیزه آن‌ها شود.

بازخورد مثبت و فوری برای این دانش‌آموزان تأثیر زیادی دارد. آن‌ها به تمجیدهای مثبت مانند “کار فوق‌العاده‌ای انجام دادی” یا “حالا درست متوجه شدی” واکنش نشان می‌دهند. به جای انتقاد از پاسخ اشتباه، می‌توان از جملاتی همچون “بیایید این را با هم مرور کنیم” یا “آیا این جواب درست به نظر می‌رسد؟” استفاده کرد. همچنین به جای سرزنش، از روش‌های پرسشی مانند “آیا این انتخاب خوبی بود؟” استفاده کنید تا دانش‌آموز بدون احساس شرم یا سرزنش، متوجه اشتباه خود شود.

همکاری معلم و والدین

برای تعامل مؤثر با دانش‌آموزان مبتلا به ADHD و بهبود عملکرد آن‌ها، همکاری مستمر بین معلم و والدین بسیار مهم است. والدین باید با معلم در تماس باشند تا از مشکلات فرزند خود در مدرسه آگاه شوند و از پیشرفت تحصیلی او حمایت کنند. همچنین، والدین باید از تأثیر داروهای ADHD فرزند خود در طول مدرسه و انجام تکالیف شبانه اطمینان حاصل کنند.

والدین می‌توانند به فرزند خود در سازماندهی تکالیف شبانه و آماده‌سازی برای روز بعد کمک کنند. نظارت بر تکالیف انجام‌شده و قرار دادن آن‌ها در پوشه‌های مناسب از جمله اقداماتی است که می‌تواند به پیگیری دروس کمک کند. همچنین، والدین باید تکالیف کلاس‌هایی که فرزندشان در معرض خطر مردود شدن است را پیگیری کنند و تمامی تکالیف را تا پایان ترم نگه دارند. در صورت نیاز، والدین می‌توانند با معلم درباره استفاده از گزارش‌های روزانه یا هفتگی برای پیگیری پیشرفت تحصیلی فرزندشان صحبت کنند.