شوری بیشتر دریاهای جنوبگان، عامل کاهش یخ‌ها

مطالعه‌ای جدید نشان داده است که آب شور و گرم در سطح اقیانوس در حال ترکیب شدن است و این پدیده باعث سرعت گرفتن ذوب یخ‌های دریایی می‌شود. برخی از آب‌های اطراف قاره جنوبگان شورتر شده‌اند و این تغییر بر میزان یخ‌های دریایی در قطب جنوب تأثیر گذاشته است.

مطالعه‌ای که روز دوشنبه در نشریه‌ی «گزارش‌های آکادمی ملی علوم ایالات متحده» منتشر شد، نشان می‌دهد که افزایش شوری آب در نزدیکی سطح دریا ممکن است یکی از دلایل کاهش یخ‌های دریایی جنوبگان در دهه‌ی گذشته باشد؛ کاهشی که روند پیشین رشد یخ‌ها را معکوس کرده است.

آلساندرو سیلوانو، دانشمند ارشد دانشگاه ساوت‌همپتون و نویسنده اصلی این مطالعه که به بررسی اقیانوس جنوبی می‌پردازد، گفت: «تأثیر یخ‌های جنوبگان در زمینه‌ی افزایش سطح دریا، گرم شدن جهانی و به‌تبع آن، بروز پدیده‌های حدی بسیار گسترده است.» او افزود: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که در حال ورود به یک نظام جدید، یک دنیای تازه هستیم.»

هر سال، یخ دریایی که بر فراز اقیانوس‌های قطبی زمین شناور است، در تابستان ذوب و در زمستان دوباره یخ می‌زند و مانند یک آینه، گرمای خورشید را به فضا بازمی‌تاباند. از اواخر دهه ۱۹۷۰، با افزایش تدریجی دمای جهانی، یخ‌های دریایی در منطقه شمالگان (آرکتیک) به‌سرعت در حال کاهش بوده‌اند. اما در جنوبگان، یخ‌های دریایی تا دهه ۲۰۱۰ به رشد خود ادامه می‌دادند.

در این مطالعه، پژوهشگران از داده‌های ماهواره‌ای برای ردیابی تغییرات استفاده کردند و از شاخصی بهره گرفتند که میزان روشنایی سطح آب را اندازه‌گیری می‌کند؛ این شاخص به‌طور ظریفی با میزان شوری آب ارتباط دارد. اما به گفته دکتر سیلوانو، از آن‌جا که این سیگنال بسیار ضعیف است و به‌راحتی تحت تأثیر عوامل دیگر قرار می‌گیرد، تحلیل مؤثر آن تا پیش از پیشرفت‌های اخیر در الگوریتم‌های پردازش داده ممکن نبود.

دکتر سیلوانو و همکارانش در ابتدا زمانی که متوجه افزایش شوری شدند، نسبت به واقعی بودن این سیگنال تردید داشتند و گمان کردند که ممکن است خطایی در داده‌های ماهواره‌ای وجود داشته باشد. اما با آغاز تأیید این روند توسط اندازه‌گیری‌های مستقیم از طریق ابزارهای دریایی، آن‌ها دریافتند که این سیگنال واقعاً دقیق و معتبر است.

دکتر سیلوانو گفت: «چون ذوب یخ‌ها باید باعث شیرین‌تر شدن آب اقیانوس شود، انتظار داشتیم که شاهد کاهش شوری باشیم، درست است؟» او افزود: تغییرات اقلیمی همچنین باعث افزایش بارندگی و روان‌آب ناشی از ذوب یخچال‌های جنوبگان شده است، که به‌طور منطقی باید آب شیرین بیشتری را به سطح اقیانوس وارد کند. «اما در عوض، ما شاهد افزایش شوری بودیم.»

با افزایش شوری، چگالی آب نیز تغییر می‌کند و این امر موجب می‌شود که آب گرم‌تر که معمولاً در لایه‌های عمیق‌تر اقیانوس پنهان است؛ به سمت سطح کشیده شود. آب گرم‌تر باعث ذوب بیشتر یخ‌های شناور شده و همچنین مانع از بازسازی مؤثر یخ در فصل زمستان می‌شود؛ به طوری که یخ‌ها دیگر مانند گذشته شکل نمی‌گیرند.

او گفت: «چون کاهش یخ دریایی به معنای کاهش آب شیرینی است که می‌تواند شوری و گرما را متعادل کند، این یک حلقه بازخوردی است که گرمایش بیشتر را تهدید می‌کند.»

شارون استامر‌جان، پژوهشگر ارشد در مؤسسه تحقیقات قطبی و کوهستانی دانشگاه کلرادو بولدر، که در این پژوهش مشارکت نداشت، این مقاله را نوعی «حلقه گمشده» برای درک محرک‌های احتمالی تغییرات یخ دریایی جنوبگان توصیف کرد. او گفت: «ما تقریباً در دهه گذشته تلاش کرده‌ایم بفهمیم چرا یخ دریایی جنوبگان به‌طور ناگهانی کاهش یافته و همچنان در حال کاهش است.»

دکتر استامر‌جان گفت: به‌طور معمول، اقیانوس مانند یک بانک حرارتی برای سیاره عمل می‌کند. چون آب شیرین چگالی کمتری دارد، مانند یک درپوش عمل می‌کند؛ شوری را در پایین نگه می‌دارد و گرما را در لایه‌های عمیق‌تر حبس می‌کند. افزایش شوری به این معناست که لایه‌های اقیانوس بیشتر با هم مخلوط می‌شوند و گرمای بیشتری به سطح منتقل می‌شود. او افزود: «تا حدود سال ۲۰۱۵ ما به‌نوعی آن درپوش را حفظ کرده بودیم.»

سیسیلیا بیتز، استاد علوم اقلیمی در دانشگاه واشنگتن، گفت که مشاهدات مربوط به پویایی پیچیده جنوبگان و سرزمین وسیع و دشوار‌الوصول آن، تا حدود ۱۰ سال پیش محدود و پراکنده بود. سپس، با پیشرفت داده‌های ماهواره‌ای و افزایش تعداد شناورهای خودکار مجهز به حسگر، که با نام “شناورهای آرگو” شناخته می‌شوند و بخشی از داده‌های مورد استفاده در مطالعه دکتر سیلوانو را فراهم کردند، این شکاف‌های اطلاعاتی به‌تدریج پر شدند.

به‌تازگی، وزارت دفاع ایالات متحده اعلام کرد که دیگر برخی از داده‌های ماهواره‌ای مورد استفاده پژوهشگران برای پایش تغییرات یخ‌های دریایی را ارائه نخواهد داد. بر اساس اطلاعیه‌ای که روز دوشنبه منتشر شد، این داده‌ها از تاریخ ۳۱ ژوئیه دیگر در دسترس نخواهند بود.

دکتر استامر‌جان گفت: «این موضوع نه‌تنها بر پژوهشگران مناطق قطبی که برای بررسی یخ‌های دریایی جنوبگان و شمالگان به این داده‌ها وابسته‌اند تأثیر می‌گذارد، بلکه یکی دیگر از حسگرهای موجود در این ماهواره، برای پیش‌بینی طوفان‌های دریایی (هاریکن‌ها) نیز بسیار حیاتی است.»

او افزود، هرچند هنوز جزئیات مربوط به چگونگی سازگار شدن جامعه علمی با توقف این برنامه مشخص نیست، اما محصولات ماهواره‌ای دیگری نیز وجود دارند؛ از جمله آن‌هایی که توسط آژانس فضایی اروپا و آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن نگهداری می‌شوند؛ که ممکن است بتوانند این خلأ را تا حدی جبران کنند.

منبع خبر : nytimes.com