لکه‌های سفید روی ناخن: چگونه علت آنها را تشخیص دهیم؟

بسیاری از افراد بالغ در دوره‌ای از زندگی خود متوجه وجود لکه‌های سفید روی ناخن‌هایشان می‌شوند. این لکه‌های سفید، که به نام «لوکونیشیا» (leukonychia) هم شناخته می‌شوند، اغلب به دلیل آسیب‌دیدگی ناخن ناشی از ضربه، مانیکور، پدیکور و سایر عوامل مشابه بوجود می‌آیند. با این حال، دلایل دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد، از جمله عفونت قارچی و مسمومیت با فلزات سنگین. در این مقاله، ما علت ایجاد لکه‌های سفید روی ناخن را بررسی خواهیم کرد. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.

لوکونیشیا یا لکه‌ی سفید روی ناخن چیست؟

“لوکونیشیا” یک وضعیت است که با ظاهر خطوط یا نقاط سفید روی ناخن‌های دست یا پا مشخص می‌شود. این مشکل بسیار رایج و کاملاً بی‌ضرر است و دو نوع اصلی دارد:

• لوکونیشیای واقعی: این نوع از ماتریکس ناخن سرچشمه می‌گیرد، که بخشی از ناخن است که مسئول تولید ناخن می‌باشد.
• لوکونیشیای ظاهری: این نوع به وجود مشکلی در بستر ناخن ناشی می‌شود، که بخشی زیر ناخن قرار دارد و نه خود ناخن.

لوکونیشیای واقعی را می‌توان بر اساس ظاهر ناخن‌ها به دو دسته تقسیم کرد:

• لوکونیشیای کامل: این حالت به معنای سفید شدن کل صفحه‌ی ناخن است و معمولاً هر ۲۰ ناخن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• لوکونیشیای جزئی: این حالت در زمانی رخ می‌دهد که بخشی از صفحه‌ی ناخن تحت تأثیر سفید شدن قرار می‌گیرد. این مشکل ممکن است در یک، چند یا همه‌ی ناخن‌ها دیده شود.

علائم لوکونیشیا

در برخی افراد، ممکن است لکه‌های سفید به شکل نقاط ریز (شبیه به خال) روی ناخن ظاهر شوند. در حالیکه در افراد دیگر، این لکه‌ها ممکن است ابعاد بزرگ‌تری داشته باشند و سطح کل ناخن را پوشانده باشند. این لکه‌های سفید ممکن است یک یا چند ناخن را تحت تأثیر قرار دهند.

لوکونیشیای جزئی به شکل‌های گوناگون ظاهر می‌شود:

• لوکونیشیای نقطه‌ای: ایجاد لکه‌های سفید کوچک روی ناخن، که رایج‌ترین شکل آن است.
• لوکونیشیای طولی: شکل‌گیری نوارهای سفید در امتداد ناخن.
• لوکونیشیای عرضی: ایجاد نوارهای افقی موازی با پایه‌ی ناخن.

علت لوکونیشیا ممکن است بر ظاهر لکه‌های سفید روی ناخن تأثیر گذاشته باشد. به عنوان مثال، آسیب‌دیدگی ممکن است باعث ایجاد یک لکه‌ی سفید بزرگ در وسط ناخن شود، در حالیکه یک واکنش آلرژیک ممکن است به ایجاد چند لکه در سراسر ناخن منجر شود.

ظاهر نقاط یا خطوط سفید ممکن است در بین ناخن‌های مختلف متفاوت باشد و بسته به علت ایجاد لکه‌های سفید، ممکن است علائم دیگری نیز همراه باشد.

علت لکه‌ی سفید روی ناخن

لکه‌ی سفید ناخن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:

۱. واکنش آلرژیک

استفاده از لاک، براق‌کننده، سفت‌کننده ناخن یا حتی لاک پاک‌کن‌ها ممکن است باعث ایجاد لکه‌های سفید روی ناخن‌های شما شود، به خصوص اگر به این مواد حساسیت داشته باشید. همچنین، استفاده از مواد اکریلیک یا ژل نیز ممکن است باعث آسیب به ناخن‌های شما شود و به وجود لکه‌های سفید بیافریند.

۲. عفونت قارچی

اونیکومایکوز سطحی سفید، یک نوع قارچ است که ممکن است روی ناخن‌های پا ظاهر شود. این نوع عفونت می‌تواند گسترش یابد و به بستر ناخن نیز گسترده شود. اولین علامت ممکن است ایجاد چند نقطه‌ی سفید کوچک روی ناخن باشد، اما به‌تدریج ناخن‌های پا پوسته پوسته شده و سپس ضخیم و شکننده می‌گردند.

۳. علل ارثی

در حالات نادر، لوکونیشیای واقعی به عنوان یک بیماری ارثی شناخته می‌شود که ناشی از یک جهش ژنی است که می‌تواند از طریق یک یا هر دو والد به کودک منتقل گردد. افراد مبتلا به این بیماری عمدتاً لوکونیشیای کامل را تجربه می‌کنند، به این معنا که ناخن‌های آن‌ها از بدو تولد یا در اوایل دوران شیرخواری به‌طور کامل سفید می‌شوند. در برخی موارد، لوکونیشیا ممکن است ناشی از یک اختلال نادر باشد، همچون سندرم بارت-پامفری یا بیماری داریر و غیره.

۴. آسیب‌دیدگی ناخن

آسیب به ماتریکس یا پایه‌ی ناخن، که مسئول تولید صفحه‌ی ناخن می‌باشد، می‌تواند در حین رشد ناخن، لکه‌ها یا نقاط سفید را بر روی آن ایجاد کند. با این حال، به دلیل طولانی بودن فرآیند رشد ناخن، امکان آنکه آسیب به طور فوری ظاهر شود، وجود ندارد. برخی از علائم آسیب‌ها ممکن است پس از چهار تا هفت هفته ظاهر شوند.

عوامل رایجی که باعث آسیب به ناخن‌ها می‌شوند شامل:

• ماندن انگشت بین در.
• اصابت چکش روی انگشت.
• برخورد ناخن با پیشخوان یا میز.
• مانیکور مکرر نیز ممکن است به آسیب‌دیدگی ناخن‌ها منجر شود و در ایجاد لکه‌ها تأثیرگذار باشد.

۵. داروها و مسمومیت‌ها

تعدادی از داروها قادر به ایجاد لکه‌های سفید در ناخن هستند، از جمله داروهای شیمی‌درمانی که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند و سولفونامیدها که در درمان عفونت‌های باکتریایی اثرگذار هستند.

علاوه بر این، مسمومیت با فلزات سنگین مانند آرسنیک و سرب نیز ممکن است باعث ایجاد خطوط روی صفحات ناخن شود. در صورتی که سایر علائم مسمومیت با فلزات سنگین را تجربه کردید، از قبیل اسهال، حالت تهوع، استفراغ، دل درد، تنگی نفس و ضعف، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید. آزمایش خون می‌تواند سطوح غیر‌طبیعی این عناصر را تشخیص دهد.

۶. کمبود مواد معدنی

در خصوص ارتباط بین لکه‌های سفید ناخن و کمبود مواد مغذی، پزشکان و محققان دارای اختلافات نظری هستند. برخی از پزشکان باور دارند که کمبود مواد معدنی از قبیل روی (زینک) و کلسیم ممکن است به عنوان علت این مشکل در نظر گرفته شود، در حالی که دیگران این ادعا را رد می‌کنند. در صورت مشاهده لکه‌های سفید روی ناخن، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا شما با کمبود مواد مغذی مواجه هستید یا خیر.

۷. بیماری‌های پوستی

بیماری‌های التهابی پوست، همچون پسوریازیس ناخن و اگزمای دست، قادرند ماتریکس ناخن را تحت تأثیر قرار داده و به ایجاد لکه‌های غیر‌طبیعی در صفحه‌ی ناخن منجر شوند.

۸. بیماری‌های سیستمیک

گاهی اوقات، لکه‌ی سفید روی ناخن ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد:

• بیماری‌های قلبی
• نارسایی کلیه
• پنومونی (ذات‌الریه)
• کم‌خونی فقر آهن
• سیروز کبدی
• دیابت
• پرکاری تیروئید

به‌رغم وجود این اطلاعات، این بیماری‌ها به‌ندرت نقش مستقیم در ایجاد لکه‌ی سفید روی ناخن دارند. به همین دلیل، پزشک معمولاً قبل از تشخیص این بیماری‌ها، به بررسی سایر دلایل ممکن ایجاد لکه‌ی سفید می‌پردازد.

تشخیص دلیل لکه‌ی سفید روی ناخن

اگر لکه‌ی سفید روی ناخن‌های شما به‌صورت مداوم وجود ندارد و معتقدید که به دلیل ضربه یا آسیب‌دیدگی ایجاد شده است، نیازی به مراجعه به پزشک نیست. تنها باید مراقب باشید که ناخن‌هایتان از صدمه دیدن جلوگیری شود یا اقداماتی انجام ندهید که ممکن است به آن‌ها آسیب برساند.

اما اگر متوجه شدید که لکه‌ها همیشه روی ناخن‌های شما وجود دارند یا در حال بدتر شدن هستند، بهتر است با پزشک مشورت کنید. بیشتر مشکلاتی که در ایجاد این لکه‌ها نقش دارند، پس از تشخیص قابل درمان هستند.

پزشک ناخن‌های دست یا پای شما را بررسی می‌کند و بر اساس مشاهدات خود، درمان مناسب را پیشنهاد می‌دهد. همچنین، ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر، روش‌هایی مانند آزمایش خون و نمونه‌برداری از ناخن را توصیه کند. گاهی اوقات، برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر، نیاز به انجام چند آزمایش مختلف هم ممکن است باشد.

درمان لکه‌های سفید روی ناخن

راه‌های مقابله با لکه‌ی سفید روی ناخن متناسب با علت بروز آن متغیر است. بعد از تشخیص، پزشک ممکن است توصیه‌های زیر را ارائه دهد:

• دوری از مواد آلرژی‌زا و مواد شیمیایی خشن:
  از استفاده از لاک ناخن، براق‌کننده و سایر محصولاتی که به آن‌ها حساسیت دارید، پرهیز کنید. اگر پس از قطع مصرف این محصولات، علائم واکنش آلرژیک ادامه دارد، با پزشک خود مشورت کنید.
• استفاده از داروی ضدقارچ:
  داروهای ضد‌قارچ خوراکی به عنوان روش معمولی درمان قارچ ناخن مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما پزشک ممکن است ضدقارچ موضعی نیز تجویز کند. مدت زمان درمان معمولاً سه ماه است و اتمام کامل دوره درمان اهمیت دارد تا اطمینان حاصل شود که عفونت به‌طور کامل بهبود یابد.
• صبر و استراحت:
  برای بهبود، بسیاری از آسیب‌دیدگی‌های ناخن به زمان نیاز دارند. با رشد ناخن، آسیب‌دیدگی از محیط ناخن خارج می‌شود و لکه‌های سفید به‌طور کامل حذف می‌شوند.
• درمان‌های آرایشی:
  در صورتی که تغییر رنگ ناخن برای شما مشکل‌ساز است یا به دنبال یک راه موقت برای پوشاندن آن هستید، می‌توانید از لاک ناخن استفاده کنید. استفاده از لاک با رنگ طبیعی ناخن می‌تواند به پنهان کردن لکه‌ها کمک کند.

راه‌های پیشگیری از عود مجدد لکه‌ی سفید روی ناخن

اگر به‌طور مکرر متوجه‌ی وجود لکه‌ی سفید روی ناخن‌های خود می‌شوید، می‌توانید با رعایت نکات زیر به بهبود و مراقبت از ناخن‌هایتان بپردازید:

• محافظت از ناخن‌ها:
  وقتی که فعالیتی انجام می‌دهید که ممکن است به ناخن‌های شما آسیب بزند، از وسایل محافظتی مانند دستکش یا فرچه‌های ناخن استفاده کنید.
  برای تقویت ناخن‌ها، از روش‌های تقویت‌کننده ناخن مانند استفاده از روغن‌ها و مراقبت منظم استفاده کنید تا در برابر آسیب مقاومت بیشتری داشته باشند.
• توجه به علائم:
  اگر علائم دیگری هم دارید مثل تغییر در رنگ یا بافت ناخن، یا ناخن‌های شما زرد یا شکننده هستند، لازم است به پزشک مراجعه کنید تا علت این مسائل را بررسی کند.
• مشورت با پزشک:
  اگر فکر می‌کنید که آسیب‌دیدگی علت لکه‌های سفید ناخن‌های شما نیست، با پزشک خود صحبت کنید و موارد مشکلتان را برای ایشان شرح دهید.
• رژیم غذایی سالم:
  اطمینان حاصل کنید که از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل بهره‌مند شوید تا مواد مغذی مورد نیاز برای ناخن‌های سالم را تأمین کنید.
• صبر و استراحت:
  ناخن‌های دست و پا به‌کُندی رشد می‌کنند. بنابراین، ممکن است مدتی طول بکشد تا لکه‌ها یا خطوط سفید به‌طور کامل ناپدید شوند.
  رشد کامل ناخن‌های دست حداقل ۶ ماه طول می‌کشد و رشد کامل ناخن‌های پا حتی ممکن است تا ۱۸ ماه ادامه داشته باشد.

کلام پایانی

در اکثر افراد، لکه‌ی سفید روی ناخن عاری از خطرات جدی است و تنها از نظر ظاهری ممکن است آزاردهنده باشد. با این حال، اگر این لکه‌ها به‌طور مداوم روی ناخن‌های شما حاکم است و شما نگران هستید، بهتر است تا به پزشک مراجعه نمایید. پزشک قادر خواهد بود تا علت این مشکل را تشخیص داده و در صورت لزوم، راهکارهای مناسبی برای درمان ارائه دهد.