۵ فیلم برتر درباره مهاجرت که باید تماشا کنید

درآمد به مهاجرت در سینمای ایران و جهان موضوعی است که از گذشته به عنوان یک حوزه مورد توجه قرار گرفته است. اما در ماه‌های اخیر، با افزایش چشمگیر نرخ مهاجرت جوانان ایرانی، این مسئله به یک چالش بزرگتر و جلب‌توجه‌تر در جامعه تبدیل شده است. فراستخواه، جامعه‌شناس، در گفت‌وگویی اظهار می‌کند که مهاجرت در ایران از خروج نخبگان به خداحافظی توده مردم از وطن گسترده‌تر است. او افزود: “در یک مؤسسه زبان در گذشته ۲ زبان آموزش داده می‌شد، اما به دلیل تقاضای فزاینده، اکنون تعداد آن به ۱۰ افزایش یافته است. حتی افرادی که امکانات مالی لازم را ندارند، همچنان به مهاجرت مشغولند.”

در این مقاله، پنج فیلم متنوع از زوایای مختلف به مشکلات و چالش‌های افراد با فرهنگ‌های گوناگون در زمان ترک وطن خود می‌پردازند.

مهاجرت به تنهایی محدود به ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه نیست و به یک موضوع جهانی تبدیل شده است. نتایج برخی تحقیقات نشان می‌دهند که نرخ مهاجرت در جهان با افزایش ۲۵ درصدی رو به افزایش است، و این افزایش بیشتر به سمت مشارکت زنانه در این حوزه انجامیده است. حدود ۵۰ درصد از مهاجران از زنان تشکیل شده‌اند و عواملی همچون جستجوی شغل، فرار از جنگ، تحصیل درآمد بیشتر، خلاصی از تبعیض جنسیتی در محیط کار و دستیابی به برابری جنسیتی در آن تأثیرگذار بوده‌اند.

بنابراین، در بسیاری از کشورها هر ساله چندین فیلم درباره مهاجرت ساخته و اکران می‌شود. در این مقاله، به معرفی چند فیلم برجسته در این زمینه خواهیم پرداخت که از “جدایی نادر از سیمین” تا “در آمریکا” شامل انواع فیلم‌های پرفروش و موفق می‌شود.

۱- بغض

• کارگردان: رضا درمیشیان
• بازیگران: باران کوثری، بابک حمیدیان، مهران احمدی
• امتیاز راتن تومیتوز: –
  از اوایل دهه ۸۰ خورشیدی به همراه با فیلم‌هایی همچون “ارتفاع پست”، شخصیت‌های مختلفی در سینمای ایران قابل تشخیص هستند که به دلایل گوناگون در تبعید و خروج از مرزهای وطن خود مشغول به فعالیت هستند. اما فیلم “بغض” به کارگردانی رضا درمیشیان به نحوی جلب توجه بیشتری دارد؛ زیرا تصویری از مشکلات جوانان را به نمایش می‌گذارد که به هر شکلی خود را از ایران خارج کرده و اکنون با واقعیتی تلخ‌تر از اماکن و آرزوهای خود روبرو هستند.

فیلم “بغض” با ساختار روایی، تصویربرداری، و به ویژه کارگردانی منحصر به فرد، از فیلم‌های درام ایرانی معمولی به شدت متفاوت است. داستان این فیلم به دو بخش تقسیم شده است؛ بخش اول با آغاز ماجرا در استانبول ترکیه، داستان پرتنش عشق و نفرت حامد و ژاله را نشان می‌دهد. این دو نفر از نسل سوم مهاجران ایرانی هستند و با وجود مخالفت خانواده، تصمیم به مهاجرت گرفته‌اند. حامد (با بازی بابک حمیدیان) یک گرافیتیست جوان است که با مشکلات مربوط به ورود به دیسکو مواجه است. او با ژاله (با بازی باران کوثری) آشنا شده و این آشنایی سرآغاز ماجراهای پرفراز و نشیب آنان می‌شود.

بخش دوم روایت، به نوعی نتیجه‌ی بلندپروازی‌ها و تأملات این زوج را نمایش می‌دهد. ما در این بخش، هشت ساعت حیات حامد و ژاله را در آخرین لحظات حضور آن‌ها در استانبول مشاهده می‌کنیم. آن‌ها تصمیم می‌گیرند به منظور شروع زندگی بهتر، از مغازه عموی حامد (با بازی مهران احمدی) دزدی کنند، اما هیچ‌چیز به دلخواه آن‌ها پیش نمی‌رود. “بغض” جایزه بهترین کارگردانی در اولین جشن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران را به درمیشیان آورد، که این جایزه نشان‌دهنده کیفیت بالای این اثر نخستین او است.

۲- جدایی نادر از سیمین

• کارگردان: اصغر فرهادی
• بازیگران: پیمان معادی، لیلا حاتمی، شهاب حسینی، ساره بیات
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۹ از ۱۰۰
  “جدایی نادر از سیمین” به عنوان یک اثر بیشتر از یک فیلم مهاجرت، به تاثیرات این پدیده بر بنیان خانواده و جوامع می‌پردازد.

این فیلم، که به کارگردانی اصغر فرهادی ساخته شده است، توانسته است با کسب بیش از ۵۲ جایزه جهانی و جایزه‌های معتبر مانند اسکار بهترین فیلم بین‌المللی (خارجی‌زبان سابق)، گلدن گلوب بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان، جایزه خرس طلایی از جشنواره فیلم برلین و جایزه ایندیپندنت اسپیریت بهترین فیلم خارجی‌زبان، جایگاه ویژه‌ای در جهان سینما برقرار کند.

فیلم به تصویر زندگی یک خانواده ایرانی از طبقه متوسط می‌پردازد و بر خلاف تصورات اولیه، دو طیف گسترده از جامعه ایران را به تصویر می‌کشد. نادر (با بازی پیمان معادی) به عنوان نماینده افرادی است که اعتقاد دارند باید در کشور خود برای بهبود شرایط زندگی تلاش کنند. از سوی دیگر، سیمین (با بازی لیلا حاتمی) نماینده افرادی است که به دلایلی شیوه زندگی مطبوع‌شان را تنها در خارج از مرزهای ایران جست‌وجو می‌کنند.

این فیلم به ویژه به تاثیرات مهاجرت بر بنیان خانواده می‌پردازد و تاکید دارد که این مسئله چگونه می‌تواند زندگی و ارتباطات خانوادگی را تحت تأثیر قرار دهد. اگر تاکنون این اثر را از این زاویه به تماشا ننشسته‌اید، پیشنهاد می‌شود در این روزهای سرد پاییزی با دقت به داستان پر مفهوم و انسانی جدایی نادر از سیمین پرداخته و از زیبایی تصویرسازی و گویایی فیلم لذت ببرید.

۳- بروکلین (Brooklyn)

• کارگردان: جان کرولی
• بازیگران: سیرشا رونان، اموری کوئن، دامینل گلیسون، جیم برودبنت، جولی والترز
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۷ از ۱۰۰

فیلم “بروکلین” به کارگردانی جان کرولی از جمله آثار ملودرام و دوست‌داشتنی است که به سادگی می‌تواند توجه دوستداران سینما را به خود جلب کند. این فیلم، به داستان بلوغ و استقلال جوانان می‌پردازد و با توجه به عزیمت شخص اصلی که از ایرلند به آمریکا مهاجرت می‌کند تا زندگی بهتری را جستجو کند، در رده‌ی برترین و موفق‌ترین فیلم‌های مرتبط با مهاجرت قرار می‌گیرد. “بروکلین” با روایتی صمیمی و خوش‌ساخت، هر بیننده‌ای با هر پس‌زمینه‌ای را به فکر درباره‌ی عشق، معنا و زیبایی مهاجرت می‌اندازد. علاوه بر بازی درخشان سیرشا رونان در نقش الیس، طراحی صحنه و لباس‌ها نیز در این فیلم بسیار چشمگیر است و فیلم‌برداری با سبک دهه ۵۰ میلادی – با این تم – اجرا شده است تا جلب هویت و ارتباط بیننده با شخصیت‌های اصلی را به اوج برساند.

الیس همراه با خواهر بزرگترش رز و مادرشان در ایرلند زندگی می‌کنند، اما این دختر جوان هیچ تعلقی به کشورش ندارد؛ چرا که با وجود تلاش فراوان هنوز نتوانسته است یک شغل دائمی برای خود بیابد. الیس از نظر عاطفی نیز در وضعیت نامناسبی قرار دارد و به همین دلیل، رز تصمیم می‌گیرد خواهرش را به آمریکا بفرستد تا او در سرزمین جدید، یک زندگی جدید و شغلی پایدار برای خود شروع کند. چالش‌هایی که با یک فرهنگ متفاوت، تنهایی و حس دلتنگی به وجود می‌آید، محور اصلی درام “بروکلین” را تشکیل می‌دهد.

۴- در آمریکا (In America)

• کارگردان: جیم شریدان
• بازیگران: سامانتا مورتون، پدی کانسیدین، سارا بولگر، اما بولگر، جایمون هانسو
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۰ از ۱۰۰

فیلم “در آمریکا” از کارگردانی جیم شریدان، به شیوه‌ای جدید ماجرای ورود به یک کشور جدید و پذیرفته شدن در جامعه از زاویه دید یک کودک را نشان می‌دهد. این فیلم، به مشکلات خانواده‌ای ایرلندی که به شهر نیویورک مهاجرت می‌کنند و تلاش برای شروع یک زندگی جدید و عادی را دنبال می‌کنند، پرداخته است. جیم شریدان با کمک دو دخترش، این فیلمنامه را به تحریر درآورده و زندگی‌نامه خودنوشتی را به تصویر کشیده است.

“در آمریکا” نامزد جوایز اسکار در سه رشته بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی، بهترین بازیگر نقش اول زن (سامانتا مورتون) و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (جایمون هانسو) شد و با نگاه تازه به مسئله مهاجرت، توجه منتقدان را به خود جلب کرد. این اثر، به طور زنده و بی‌پرده نشان می‌دهد که علاوه بر مهاجران آسیایی و خاورمیانه‌ای، بسیاری از مهاجران اروپایی نیز با موانع زیادی در راه به دست آوردن شناخت و پذیرش در جامعه آمریکا مواجه هستند.

۵- زیبا (Biutiful)

• کارگردان: الخاندرو گونسالس اینیاریتو
• بازیگران: خاویر باردم، ادوآرد فرناندس، ماریسل آلوارز، ناصر صالح
• امتیاز راتن تومیتوز: ۶۶ از ۱۰۰

فیلم “زیبا” اثری از الخاندرو گونسالس اینیاریتو است که به مسائل پیچیده مهاجرت و زندگی پناهندگان غیرقانونی می‌پردازد. ورنر هرتسوگ فیلمساز آلمانی این فیلم را تشبیه به یک شعر اندوهناک و تکان‌دهنده دانسته و آن را به عنوان یک شاهکار در موضوع مهاجرت معرفی کرده است.

در داستان این فیلم، مرد میانسالی به نام اوکسبال با دو فرزندش در یک خانه روبه‌ویران زندگی می‌کند. او با چالش‌ها و مشکلات مختلف در زندگی مواجه است، از جمله ارتباط پیچیده با همسرش که به دلیل اعتیاد و اختلال دوقطبی جدا شده است. او به دلایلی از راه تهیه کار برای مهاجران غیرقانونی چینی و آفریقایی امرار و معاش می‌کند. اما یک اتفاق غیرمنتظره زندگی او را دگرگون می‌کند و داستان فیلم به جهان پناهندگان و مشکلات آن‌ها می‌پردازد.

“زیبا” نه تنها نامزد جوایز اسکار در دو بخش بهترین فیلم بین‌المللی و بهترین بازیگر نقش اول مرد شد، بلکه با نقش برجسته خاویر باردم، جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره فیلم کن را نیز از آن خود کرد. این فیلم با نقدهای مثبت از منتقدان و توجه به مسائل جامعه در دوران خود به عنوان یکی از آثار موفق در زمینه مهاجرت شناخته شده است.