قاتل خاموش در مهمانی: مراقب این علائم بعد از مصرف مشروب باشید

تایید خبر مسمومیت ۲۹ پزشک با مشروبات الکلی تقلبی در شیراز، دوباره بحث مشروبات تقلبی و سمی در کشور را داغ کرده است.

مشروب‌های تقلبی موجب مرگ و میر بسیاری از افراد شده و در حادثه اخیر در شیراز نیز، موجب از دست رفتن جان یک پزشک و عامل بستری سایر مصرف‌کنندگان شده است، هرچند آمار دقیقی در این باره اعلام نشده است.

آخرین بار که موارد مشابهی رخ داد، تابستان ۱۴۰۲ بود که عباس مسجدی آرانی، رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور، از مرگ ۶۴۴ نفر به دلیل مصرف الکل تقلبی خبر داد. اکنون با انتشار اخباری درباره مسمومیت دسته جمعی حدود ۲۹ پزشک در شیراز، گفته می‌شود که دادستانی قصد تشکیل پرونده در این خصوص را دارد. برخی نیز سوال مطرح می‌کنند که چگونه پزشکان قادر به تشخیص مشروبات تقلبی از غیرتقلبی نبوده‌اند و چرا دچار چنین خسارت‌های زیانباری شده‌اند.

دکتر شاهین شادنیا، رئیس بخش ICU مسمومین بیمارستان لقمان حکیم تهران، در این باره اظهاراتی دارد:

اعلام مطمئنی درباره تشخیص الکل تقلبی وجود ندارد و تمامی روش‌هایی که در فضای مجازی برای تشخیص آن معرفی می‌شود، ممکن است کمکی به تشخیص بدهند، اما هیچکدام قطعیتی در تشخیص ندارند.

او ادامه می‌دهد:

حتی اگر الکل دارای بو باشد، این نشانه‌ای از سمی بودن یا نبودن آن نیست. همچنین، اگر رنگ خاصی داشته باشد، نمی‌توان با قطعیت ادعا کرد که الکل تقلبی است. در واقع، الکل زردرنگ است ولی ممکن است به آن موادی اضافه شود که رنگ آن سفید شود.

اگر الکل بو داشته باشد، ممکن است به دلیل الکل طبی باشد ولی مقدار کمی از الکل در مشروب وجود داشته باشد که به خطرناک بودن آن اشاره کند. به همین دلیل، علاوه بر روش‌های آزمایشگاهی که آزمایش‌های سم‌شناسی روی نمونه‌های الکلی انجام می‌دهند، هیچ روش دیگری برای تشخیص قطعیت سمی یا غیرسمی بودن الکل وجود ندارد.

این متخصص سم‌شناسی و مسمومیت‌ها، درباره اینکه آیا در کشور ما توزیع مشروبات تقلبی زیاد است یا خیر، بیان می‌کند:

اطلاعات دقیقی در این زمینه ندارم، اما در طول سال‌های مختلف و در هر دوره‌ای موارد مسمومیت با الکل‌های سمی رخ داده است. سوابق این مسئله در مناطق مختلفی از کشور از جمله بندرعباس، قم، شیراز و سایر شهرها ثبت شده است. همچنین، در دوره‌ی کرونا، موارد مصرف الکل‌های سمی و تقلبی افزایش یافته است. ما فقط تعداد بیماران را مشاهده می‌کنیم و در برخی زمان‌ها با افزایش ناگهانی بیماران روبه‌رو می‌شویم که پس از آن دوباره کاهش می‌یابد.

او در پاسخ به این سؤال که آیا بروز این پیک‌ها دلایل خاصی دارد یا خیر، عنوان می‌کند:

این موارد به فصل یا تاریخ خاصی مرتبط نیستند و به صورت تصادفی و در دوره‌های مختلف شاهد آنها هستیم.

رئیس بخش ICU بیمارستان لقمان حکیم تهران، درباره اینکه برخی مصرف‌کنندگان این مشروب‌ها به دلیل مشکلات قانونی به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند و بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند، بیان می‌کند:

در این زمینه بحث قانونی وجود ندارد و بیمارستان تنها مرکز ارائه خدمات درمانی است. بیمارانی که با مسمومیت‌های الکلی به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، تنها درمان می‌بینند، مگر این که خود بیمار قصد شکایت از شخص ارائه‌دهنده مشروب تقلبی را داشته باشد. تاکنون هم ما هیچ موردی نداشتیم که بیمار به دلیل مصرف مشروبات تقلبی مراجعه کرده و به جایی گزارش شده باشد.

شادنیا دلیل اصلی تاخیر در این مراجعات را این مساله عنوان می‌کند که بیمار در مراحل اولیه متوجه مسمومیت ناشی از مصرف الکل نمی‌شود و در توضیح بیشتر می‌گوید:

علائم این مسمومیت غیراختصاصی است و کسی که الکل‌های سمی و مشروب تقلبی مصرف کرده، در ابتدا همان علائم به اصطلاح مستی را دارد. به تدریج علائمی مثل سردرد، تهوع و استفراغ در فرد بروز می‌کند و افراد این شرایط را ناشی از مصرف الکل در نظر می‌گیرند. بعد از ۱۲ تا ۲۴ ساعت به تدریج علائم مسمومیت با الکل‌های سمی خودش را نشان می‌دهد، اما تاخیر در زمان مصرف تا مراجعه به مرکز درمان رخ داده است.

این پزشک توضیح می‌دهد که افراد چگونه می‌توانند در بازه زمانی کوتاه‌تر به مسمومیت‌های این نوع توجه کنند:

علائم اولیه این نوع مسمومیت‌ها مشابه مصرف مشروبات الکلی عادی و غیرسمی است، اما به تدریج فرد دچار سردرد، تهوع و استفراغ می‌شود. بسیاری از این بیماران دچار علائم بینایی می‌شوند، خواب‌آلودگی و کاهش سطح هوشیاری در آنها رخ می‌دهد. اما به دلیل این که این علائم با تاخیر بروز می‌کند، بیمار زمان حیاتی برای درمان اقدامات درمانی را از دست می‌دهد چون عوارض مسمومیت و تاخیر در درمان ایجاد شده و به نوعی شاید شانس بهبودی از دست رفته باشد.

او توصیه می‌کند که اگر به هر دلیلی افراد مشروبات تقلبی مصرف کردند، در صورت بروز چنین علائمی به سرعت به مرکز درمانی مراجعه کنند تا بررسی‌های اولیه صورت بگیرد. آنها نباید منتظر بروز علائم شدیدتر و تاخیری شوند چون نکته مهم این است که زمان طلایی برای اقدامات درمانی از دست نرود.