همه چیز درباره درماتیت آتوپیک: روش‌های مؤثر برای کنترل و پیشگیری

خارش مداوم، پوست خشک و ملتهب، و شب‌های بی‌خوابی تنها بخشی از مشکلاتی هستند که افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک با آن‌ها مواجهند. این بیماری پوستی مزمن، که به نام اگزما نیز شناخته می‌شود، میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خارش شدید، پوسته‌پوسته شدن و قرمزی پوست، زندگی روزمره مبتلایان را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است. اما درماتیت آتوپیک تنها یک مشکل پوستی نیست؛ بلکه بیماری‌ای پیچیده است که ریشه در عوامل ژنتیکی، سیستم ایمنی و محیطی دارد.

در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف درماتیت آتوپیک، از علل و علائم تا روش‌های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا به دنیای پیچیده این بیماری پوستی سفر کنیم و راهکارهایی برای کنترل آن بیابیم.

درماتیت آتوپیک چیست؟

درماتیت آتوپیک (AD) یکی از انواع شایع اگزماست که میلیون‌ها نفر، از جمله کودکان و بزرگسالان، با آن مواجه‌اند. این بیماری مزمن می‌تواند در طول زندگی فرد به‌طور دوره‌ای ظاهر و دوباره فروکش کند. در این وضعیت، سیستم ایمنی بدن به درستی عمل نکرده و باعث التهاب پوست می‌شود. این التهاب موجب خشکی، خارش و بروز جوش‌هایی می‌شود که در پوست‌های روشن به رنگ قرمز و در پوست‌های تیره به رنگ‌های بنفش، قهوه‌ای یا خاکستری نمایان می‌شود.

بعضی از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک دارای مشکلی ژنتیکی هستند که منجر به کمبود پروتئینی به نام فیلاگرین می‌شود. این پروتئین به حفظ رطوبت و سلامت پوست کمک می‌کند و عدم وجود فیلاگرین کافی، باعث خشک شدن پوست و افزایش آسیب‌پذیری آن در برابر عفونت‌ها و آلودگی‌ها می‌شود.

این بیماری پوستی معمولاً از نوزادی آغاز می‌شود و ممکن است در طول زندگی ادامه داشته باشد. علائم آن ممکن است گاهی بهبود یابند و گاهی بدتر شوند. برخی از کودکان با بزرگ شدن از این بیماری رهایی می‌یابند، در حالی که در دیگران علائم ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. افرادی که سابقه آسم یا آلرژی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این نوع اگزما هستند.

علت درماتیت آتوپیک چیست؟

علت دقیق درماتیت آتوپیک هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که تغییرات در لایه‌ی محافظ پوست می‌توانند منجر به از دست دادن رطوبت شوند. این کاهش رطوبت موجب خشکی و التهاب پوست می‌گردد. التهاب خود احساس خارش ایجاد می‌کند که فرد را به خاراندن پوست وادار می‌کند. این چرخه می‌تواند به آسیب بیشتر به پوست منجر شود و خطر عفونت‌های باکتریایی را افزایش دهد. به طور کلی، محققان به چند عامل کلیدی اشاره کرده‌اند که ممکن است در تغییرات لایه محافظ پوست و کنترل رطوبت نقش داشته باشند:

• تغییرات ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی درماتیت آتوپیک می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. طبق تحقیقات رخ دادن تغییرات در ژن‌هایی که مسئول تولید پروتئین‌های مهم برای حفظ سلامت پوست هستند، می‌تواند به آسیب سد دفاعی پوستی منجر شود.
• مشکلات سیستم ایمنی: گاهی اوقات سیستم ایمنی بدن دچار اختلال شده و به‌طور غیرطبیعی فعال می‌شود که می‌تواند باعث التهاب و در نتیجه درماتیت آتوپیک شود.
• عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند دود تنباکو، آلودگی‌های خاص هوا، عطرها و ترکیبات موجود در محصولات مراقبت از پوست و صابون‌ها می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر درماتیت آتوپیک بگذارند و سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهند. این وضعیت می‌تواند منجر به تغییرات در سد محافظ پوست شود. همچنین، خشکی بیش‌ازحد پوست نیز می‌تواند در بروز مشکلات پوستی نقش مهمی ایفا کند.
• غذاهای آلرژی زا: برخی از غذاها می‌توانند علائم درماتیت آتوپیک را تشدید کنند. رایج‌ترین این مواد غذایی شامل بادام زمینی، آجیل‌ها، تخم‌مرغ، سویا، شیر گاو، گندم و غذاهای دریایی است. افرادی که به این مواد حساسیت دارند، باید از مصرف آن‌ها پرهیز کنند تا از بروز علائم جلوگیری کنند. آگاهی از لیست خوراکی‌های مفید و مضر برای پسوریازیس و اگزما می‌تواند به بهبود روند درمان شما کمک شایانی کند.

علائم درماتیت آتوپیک

علائم درماتیت آتوپیک (AD) در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد و شدت آن‌ها می‌تواند از خفیف تا شدید تغییر کند. خارش، اصلی‌ترین علامت این بیماری است و بسیاری از مبتلایان روزانه این احساس آزاردهنده را تجربه می‌کنند. این خارش می‌تواند منجر به درد پوست و اختلال در خواب شود. به‌طور کلی، رایج‌ترین علائم درماتیت آتوپیک عبارتند از:

•  خشکی پوست
•  خارش شدید
•  التهاب و تورم
•  بثورات پوستی (تغییر در بافت یا رنگ پوست) به رنگ‌های قرمز، قهوه‌ای، بنفش یا خاکستری
•  برآمدگی‌های کوچک (که ممکن است پر از مایع باشند یا پوسته‌پوسته شوند)
•  ترک‌خوردگی پوست

این علائم ممکن است در دوره‌هایی بدتر و سپس بهبود یابند، اما به‌طور کلی باعث ناراحتی زیادی برای فرد مبتلا می‌شوند. در نوزادان (به‌ویژه تا سن ۲ سالگی)، شایع‌ترین علامت درماتیت آتوپیک، بثورات قرمز است که ممکن است به دلیل خراشیدن چرک کند. این بثورات معمولاً در نواحی صورت، پوست سر و اطراف مفاصل ظاهر می‌شوند. والدین معمولاً نگران بروز درماتیت آتوپیک در ناحیه پوشک نوزاد هستند، اما این بیماری به ندرت در این ناحیه بروز می‌کند.

در کودکان از سن ۲ سالگی تا بلوغ، بثورات معمولاً به شکل قرمز هستند و ممکن است با خراشیدن چرک یا خونریزی کنند. این بثورات اغلب در آرنج‌ها و زانوها (به‌خصوص در نواحی خمیده)، گردن و مچ پاها دیده می‌شوند.

در بزرگسالان و نوجوانان، درماتیت آتوپیک به‌صورت بثورات به رنگ قرمز تا قهوه‌ای تیره ظاهر می‌شود و احتمال دارد با خراشیدن خونریزی کنند و پوسته‌پوسته شوند. این بثورات معمولاً در دست‌ها، گردن، آرنج‌ها و زانوها (معمولاً در نواحی خمیده)، پوست اطراف چشم‌ها و مچ پاها و پاها مشاهده می‌شوند.

درمان قطعی درماتیت آتوپیک

درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی مزمن است که نیاز به درمان و مدیریت مداوم دارد. در ادامه، روش‌های درمان این نوع بیماری درماتیت به‌طورکامل توضیح داده شده است:

1. کرم‌های استروئیدی موضعی: این کرم‌ها و پمادها به مدیریت خارش و کاهش التهاب پوست کمک می‌کنند. معمولاً لازم است که برای استفاده از این محصولات، به دستور پزشک توجه شود، زیرا استفاده مکرر یا بیش از حد آن‌ها می‌تواند عوارض جانبی نظیر نازک شدن پوست یا تغییر رنگدانه‌ها را به همراه داشته باشد.
2. استروئیدهای خوراکی: در موارد شدید درماتیت آتوپیک، پزشک ممکن است استروئیدهای خوراکی را برای کاهش التهاب تجویز کند. به دلیل عوارض جانبی احتمالی این داروها، از جمله افزایش قند خون و تأثیر بر رشد کودکان، مصرف آن‌ها باید تنها به مدت کوتاهی انجام شود.
3. داروی تزریقی:یک داروی جدید و تزریقی به نام Dupixent برای درمان درماتیت آتوپیک شدید توسعه یافته است و به‌ویژه برای بیمارانی که به سایر روش‌های درمانی پاسخ نمی‌دهند، مؤثر است. این دارو به کنترل التهاب و کاهش علائم کمک کرده و به‌طور مستقیم به سیگنال‌های سیستم ایمنی بدن واکنش نشان می‌دهد.
4. آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد ویروس یا ضد قارچ: اگر درماتیت آتوپیک عفونی شود، شاید پزشک آنتی‌بیوتیک، داروی ضد ویروس یا ضد قارچ تجویز کند. این داروها برای از بین بردن عفونت و تسکین علائم ناشی از آن ضروری هستند و به درمان سریع‌تر پوست کمک می‌کنند.
5. پانسمان مرطوب: این روش شامل استفاده از کرم‌های استروئیدی و پوشاندن پوست با باندهای مرطوب است. این تکنیک اکثرا در مواقعی که بیماری به شدت عود می‌کند، انجام می‌شود؛ در این شرایط ممکن است بیمار نیاز به مراقبت در محیط بیمارستانی داشته باشد تا سریع‌تر بهبود پیدا کند.
6. نور درمانی: در این درمان، از مقادیر کنترل‌شده‌ای از اشعه ماوراء بنفش برای کاهش التهاب و بهبود علائم استفاده می‌شود. نور درمانی معمولاً برای بیمارانی که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، مؤثر است؛ اما این روش به دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست در درازمدت، به‌طور کلی توصیه نمی‌شود.

مدیریت و کنترل علائم بیماری

درماتیت آتوپیک قابل درمان نیست، اما بسیاری از کودکان ممکن است با گذشت زمان بهبود یابند. با استفاده منظم از کرم‌های مرطوب‌کننده (حداقل دو بار در روز)، آشنایی با بهترین روغن‌ها برای درمان اگزما و شناسایی عوامل محرک، افراد می‌توانند علائم خود را مدیریت کرده و از بروز مجدد آن جلوگیری کنند. برای تسکین پوست ملتهب و خارش‌دار ناشی از درماتیت آتوپیک، می‌توانید از روش‌های زیر بهره ببرید:

• مرطوب‌سازی پوست: حداقل دو بار در روز پوست خود را مرطوب کنید. از کرم‌ها، روغن‌ها، اسپری‌ها، پمادها یا ترکیبی از این محصولات استفاده کنید. مهم است که محصولاتی انتخاب کنید که فاقد عطر یا رنگ باشند تا تحریک کمتری به پوست وارد کنند. پیدا کردن محصول مناسب و گنجاندن آن در برنامه روزانه مراقبت از پوست بسیار تاثیر گذار است.
• استفاده از کرم‌های ضد خارش: کرم‌های ضد خارش که بدون نسخه در دسترس هستند می‌توانند خارش ناشی از درماتیت آتوپیک را به‌طور موقت تسکین دهند. استفاده از این کرم‌ها می‌تواند به کاهش ناراحتی کمک کند.
• خودداری از خاراندن: اگر پوست شما خارش دارد، سعی کنید به جای خاراندن آن، به آرامی روی آن فشار دهید. همچنین اگر فرزند شما به درماتیت آتوپیک مبتلا است، ناخن‌های او را کوتاه کنید و برای جلوگیری از خاراندن در حین خواب، می‌توانید از دستکش استفاده کنید.
• داروهای آلرژی یا ضد خارش: آنتی‌هیستامین‌ها مانند فکسوفنادین یا سیتریزین می‌توانند به کاهش خارش کمک کنند. با پزشک خود در مورد بهترین گزینه‌ها مشورت کنید زیرا این داروها ممکن است هم به‌صورت بدون نسخه و هم با نسخه در دسترس باشند.
• حمام جو دوسر: اگر می‌خواهید سراغ درمان خانگی اگزما بروید حمام جو دوسر را امتحان کنید. با اضافه کردن جو دوسر کلوئیدی به آب حمام، می‌توانید به تسکین پوست ملتهب و قفل کردن رطوبت در پوست کمک کنید. پس از حمام، پوست خود را به آرامی خشک کنید و مرطوب‌کننده را درحالی‌که پوست هنوز مرطوب است، استفاده کنید.
• پوشیدن لباس راحت: از لباس‌های تنگ یا خارش‌دار که ممکن است خارش را بدتر کنند، خودداری کنید. انتخاب لباس‌های نرم و راحت می‌تواند به تسکین پوست کمک کند.
• استفاده از دستگاه بخور: اگر هوای خانه یا محل کار شما خشک است، می‌تواند علائم درماتیت آتوپیک را تشدید کند. استفاده از دستگاه بخور می‌تواند رطوبت را به هوا اضافه کند و به بهبود وضعیت پوست کمک کند.
• انتخاب صابون‌های مناسب: از صابون‌های بدون رنگ و عطر استفاده کنید. صابون‌های ملایم و بدون عطر بهترین گزینه برای افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک هستند و می‌توانند به کاهش تحریک پوست کمک کنند.
• کاهش استرس: استرس و اضطراب می‌توانند علائم درماتیت آتوپیک را بدتر کنند. بنابراین، پیدا کردن روش‌هایی برای کاهش استرس، مانند تکنیک‌های ذهن‌آگاهی، مدیتیشن یا روش‌های آرامش‌بخشی، می‌تواند در کنترل این علائم مؤثر باشد.

پیشگیری از درماتیت آتوپیک

برای جلوگیری از عود درماتیت آتوپیک، ایجاد یک روتین مناسب مراقبت از پوست می‌تواند بسیار مؤثر باشد. اما چگونه می‌توان از بروز اگزما جلوگیری کرد؟ ابتدا، پوست خود را حداقل دو بار در روز مرطوب کنید. استفاده از کرم‌ها، پمادها و لوسیون‌ها به حفظ رطوبت پوست کمک خواهد کرد. مهم است که محصولات مناسب را انتخاب کنید که فاقد عطر باشند و برای پوست شما مؤثر باشند.

همچنین، استفاده از وازلین روی پوست نوزاد ممکن است به پیشگیری از درماتیت آتوپیک کمک کند. روزانه حمام یا دوش بگیرید و از آب گرم به جای آب داغ استفاده کنید. مدت زمان حمام را به حدود ۱۰ دقیقه محدود کرده و از پاک‌کننده‌های ملایم و بدون صابون برای شست‌وشو استفاده کنید. انتخاب پاک‌کننده‌هایی که فاقد رنگ، الکل و عطر هستند، اهمیت زیادی دارد. برای کودکان خردسال معمولاً تنها آب گرم برای تمیزی کافی است و نیازی به استفاده از صابون نیست.

پس از حمام، پوست را با یک حوله نرم به آرامی خشک کنید و مرطوب‌کننده را در حالی که پوست هنوز مرطوب است (در عرض سه دقیقه) روی آن بزنید. شناسایی و اجتناب از محرک‌های درماتیت آتوپیک (که برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد) بسیار مهم است. به طور کلی، از هر چیزی که باعث خارش می‌شود دوری کنید، زیرا خراشیدن می‌تواند موجب شعله‌ور شدن اگزما شود. پس از شناسایی عوامل محرک، با پزشک خود در مورد نحوه مدیریت علائم و جلوگیری از عود بیماری مشورت کنید تا روند درمان بهبود یابد.

عوامل تحریک کننده بیماری درماتیت آتوپیک

پارچه‌های پشمی خشن، پوست خشک، عفونت‌های پوستی، گرما و عرق، استرس، محصولات تمیزکننده، گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی، کپک، گرده، دود تنباکو، هوای سرد و خشک، عطرها و سایر مواد شیمیایی می‌توانند به تحریک درماتیت آتوپیک منجر شوند. همچنین، مصرف برخی غذاها مانند تخم‌مرغ و شیر گاو ممکن است باعث عود بیماری در نوزادان و کودکان شود. در این موارد، مشاوره با پزشک برای شناسایی آلرژی‌های غذایی احتمالی بسیار حائز اهمیت است.

تفاوت پسوریازیس و درماتیت آتوپیک

پسوریازیس و درماتیت آتوپیک هر دو از بیماری‌های پوستی مزمن هستند که باعث التهاب و خارش در پوست می‌شوند، اما تفاوت‌های قابل توجهی میان این دو بیماری وجود دارد. پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به‌طور نادرست به سلول‌های پوست حمله کرده و موجب تشکیل پلاک‌های قرمز و پوسته‌پوسته می‌شود. این پلاک‌ها معمولاً در نواحی مانند آرنج‌ها، زانوها و پوست سر ظاهر می‌شوند.

در مقابل، درماتیت آتوپیک یا اگزما بیشتر به دلیل اختلال در سد دفاعی پوست و حساسیت به عوامل محیطی بروز می‌کند. این بیماری عموماً با پوسته‌های خشک و خارش شدید همراه است و بیشتر در نواحی خمیده بدن مانند پشت زانوها و آرنج‌ها مشاهده می‌شود. درماتیت آتوپیک عمدتاً در کودکان شایع است، اما ممکن است در بزرگسالی نیز ادامه یابد.

هر دو بیماری می‌توانند بر زندگی روزمره تأثیر بگذارند، اما علل و روش‌های درمان آن‌ها متفاوت است؛ بنابراین تشخیص دقیق توسط پزشک برای انتخاب بهترین درمان از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طور خلاصه، پسوریازیس با پلاک‌های قرمز و پوسته‌پوسته شناخته می‌شود و یک بیماری خودایمنی است، در حالی که درماتیت آتوپیک با خشکی و خارش پوست مشخص می‌شود و به‌عنوان یک بیماری التهابی شناخته می‌شود.

سخن آخر

در این مقاله به‌طور جامع به بررسی بیماری درماتیت آتوپیک پرداختیم و اطلاعات ارزشمندی را با شما به اشتراک گذاشتیم. اگرچه درماتیت آتوپیک ممکن است بخشی از زندگی شما باشد، اما این به معنای پایان همه چیز نیست! با وجود چالش‌هایی که این بیماری برای مبتلایان به وجود می‌آورد، خبر خوب این است که امید و راه‌حل‌های مؤثری برای بهبود کیفیت زندگی این افراد وجود دارد. از درمان‌های موضعی گرفته تا تغییرات ساده در سبک زندگی، هر یک از ما می‌توانیم گام‌هایی در این مسیر برداریم و راهی برای کنترل و مدیریت این بیماری پیدا کنیم.

منبع: nationaleczema ، clevelandclinic ، mayoclinic