کتابی دیگر از نیل گیمن: آد و غول‌های یخی

«آد و غول‌های یخی» داستان پسری به نام آد است. پسری که برخلاف اسمش، هیچ ویژگی عجیب و غریبی ندارد. آد پسری ضعیف است که ناپدری‌اش او را نادیده می‌گیرد و مردم دهکده‌اش، به‌خاطر گوشه‌نشینی‌اش، او را طرد می‌کنند. به همین دلیل، آد مهربان و باهوش تصمیم می‌گیرد در یک شب سرد زمستانی از خانه بیرون برود و به کلبه‌ی شکاری پدرش پناه ببرد. صبح روز بعد، آد با خدایان نورس روبه‌رو می‌شود؛ خدایانی که فریب غول‌های یخی را خورده‌اند و به شکل حیوانات گرفتار شده‌اند. حالا این خدایان، برخلاف همیشه، از انسانی کمک می‌خواهند.

داستان در سرزمین‌های اسکاندیناوی باستان اتفاق می‌افتد، زمانی که وایکینگ‌ها و همسرانشان در طول زمستان در تالارهای خود جمع می‌شدند. آن‌ها ریشه گیاهان و گوشت نمک‌سودشده می‌خوردند. مردان برای سرگرمی با هم می‌جنگیدند، زن‌ها لباس می‌دوختند و قصه می‌گفتند، تا این‌گونه روزها را سپری کنند و سرما به روحشان نفوذ نکند و زمستان زودتر به پایان برسد.

«در آن زمان هیچ وایکینگی تمام‌وقت نبود، همه حرفه‌‌ی دیگری داشتند.»

شاید با خود فکر کنید: غول‌های یخی؟ خدایان نورث؟ پسربچه‌ای که باید از پس همه این‌ها برآید؟ این دیگر یکی از داستان‌های ترسناک گیمن است!

اما باید بگویم که شما کاملاً در اشتباه هستید. داستان آد، با اینکه از اساطیر نورس الهام گرفته، برخلاف بسیاری از آثار گیمن که برای بچه‌ها ترسناک‌اند، داستانی شیرین و دل‌نشین است و به‌ویژه به‌خاطر فضای برفی و زیبایش، مناسب کریسمس می‌باشد.

«آد و غول‌های یخی» داستانی است درباره خودباوری، شجاعت، مهربانی و ذکاوت. داستانی که به بچه‌ها، مخصوصاً آن‌هایی که به هر دلیلی آسیب دیده‌اند، این فرصت را می‌دهد تا خود را به‌عنوان قهرمانی اسطوره‌ای ببینند. داستانی که در آن باید با موجودات عظیم‌الجثه‌ای روبه‌رو شوند که حتی تصورشان هم ترسناک است و با آن‌ها مبارزه کنند. این داستان به انسان‌ها یادآوری می‌کند که اگر بخواهند، می‌توانند. مهم نیست که یک خدای باستانی اسیر باشد یا پسربچه‌ای یتیم و رهاشده؛ کافی‌ست از ذهنشان استفاده کنند و باور داشته باشند که از پس هرچیزی برمی‌آیند، چه مقابله با قلدری در خانواده باشد، چه غولی عظیم‌الجثه. این داستان نشان می‌دهد که همه قهرمان‌ها شوالیه نیستند و برای موفقیت و شادی نیازی نیست که حتما دو پای سالم یا خانواده‌ای کامل داشت.

روباه پرسید: «این چی هست؟»
آد پاسخ داد: «این یک تکه چوب است. پدرم سال‌ها پیش روی آن چیزی حک کرده و آن را همین‌جا رها کرده، ولی هیچ‌گاه برنگشت تا کارش را تمام کند.»
روباه پرسید: «قرار بود چه بشود؟»
آد گفت: «نمی‌دانم. پدرم همیشه می‌گفت کنده‌کاری در خود چوب نهفته است. تو فقط باید بدانی چوب چه می‌خواهد، بعد چاقویت را برداری و هر چیزی که غیر از آن است را بتراشی.»

گیمن استاد ساده‌سازی اساطیر برای کودکان

اگرچه این کتاب قبل از «گورستان» نوشته شده، اما در ایران پس از آن و با تلاش فرزاد فربد ترجمه و توسط نشر پریان منتشر گردید. «آد و غول‌های یخی» در حقیقت نقطه‌ای دیگر از آخرین مجموعه داستان‌های کودکانه نیل گیمن است. داستان، با اینکه به شدت با اساطیر اسکاندیناوی مرتبط است، شما را گیج یا گمراه نمی‌کند؛ بلکه کنجکاوی‌تان را برمی‌انگیزد تا درباره ریشه این خدایان نورسی و اتفاقاتی که برای آن‌ها افتاده، به افسانه‌های اصلی مراجعه کنید.

در قسمتی از کتاب «آد و غول‌های یخی»، در توصیف آسگارد یخ‌زده آمده است:

«در آن‌جا در آسگارد روزها طولانی‌تر بودند. خورشید همچون سکه‌ای نقره‌ای در آسمان سفید آویزان بود. آد به سختی به راهش ادامه می‌داد. هر قدمی که برمی‌داشت، لحظه‌ای را به یاد می‌آورد که به راحتی راه می‌رفت و هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد روزی آرزو کند که قادر به برداشتن گام باشد.
اول آد فکر کرد دیوار آسگارد به بلندی یک مرد قدبلند است و مجسمه رنگ‌پریده مردی که بر تخته‌سنگی نشسته در کنار آن قرار دارد — لااقل تصور کرد که مجسمه است. اما کم‌کم نزدیک‌تر شد و دیوار بزرگ‌تر شد، و مجسمه رنگ‌پریده هم بزرگ‌تر گشت. هرچه به آن‌ها نزدیک‌تر می‌شد، مجبور می‌شد سرش را عقب ببرد تا بتواند آن‌ها را ببیند.
هر قدمی که به طرف دروازه و آن هیکل عظیم و رنگ‌پریده برمی‌داشت، احساس می‌کرد دمای هوا پایین‌تر می‌آید. سپس مجسمه تکان خورد، و آد متوجه شد.»

اگر از خواندن کتاب «اساطیر نورس» اثر نیل گیمن لذت بردید، قطعاً از داستان «آد و غول‌های یخی» نیز خوشتان خواهد آمد. این کتاب مملو از شوخی‌های خاص گیمن است. علاوه بر این، او موفق شده نسخه‌ای روان و امروزی از اساطیر اسکاندیناوی ارائه دهد، بدون اینکه حتی ذره‌ای از تاریخچه اساطیری شخصیت‌ها کاسته شود. آد دقیقاً همان ویژگی‌های قهرمان زیرک و حیله‌گر داستان‌های اساطیری را دارد، به‌طوری‌که اگر کسی به شما نگوید که این شخصیت توسط گیمن ساخته شده، شما لحظه‌ای شک نمی‌کنید که او و برخی دیگر از شخصیت‌ها، محصول ذهن نویسنده هستند.

آد چاقویش را کنار گذاشت و دوباره تبرش را برداشت. با صدای بلند که روباه بشنود گفت: «بعضی وقت‌ها در یخ هم رنگین‌کمان دیده‌ام، حتی در کناره‌ی ساختمان‌ها، وقتی خورشید از میان قندیل‌ها می‌تابد. به خودم می‌گفتم یخ هم همان آب است، پس باید رنگین‌کمان داشته باشد. وقتی آب یخ می‌زند، رنگین‌کمان در آن به دام می‌افتد، مثل یک ماهی در حوضچه‌ای کم‌عمق. و نور خورشید می‌تواند آن را آزاد کند.»

نظرات منتقدان درباره کتاب «آد و غول‌های یخی»

کتاب «آد و غول‌های یخی» از مجله معتبر نقد و بررسی «کرکیوس»، نقد ستاره‌دار دریافت کرده است. نقد ستاره‌دار به کتاب‌هایی تعلق می‌گیرد که داستان آن‌ها از کیفیت بالایی برخوردار بوده و تحسین‌برانگیز باشد.

مجله «کرکیوس»، «آد و غول‌های یخی» را رمانی شیرین، غم‌انگیز، حیله‌گر و خنده‌دار معرفی کرده است. در این بررسی، این کتاب با «اژدهای یخی» اثر جورج آر.آر. مارتین مقایسه می‌شود و گفته می‌شود که این کتاب هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان مناسب است.

همچنین «پابلیشرز ویکلی» (Publishers Weekly) در مورد این کتاب نوشته است: «کودکان از این داستان لذت خواهند برد، اما این داستان نسبت به آثار قبلی گیمن مانند «کورالاین» و «گرگ‌ها در دیوارها»، ساده‌تر و غیراصیل‌تر است.»

ایان چیپمن نیز در مجله «بوک لیست» (The Booklist) به طنز ماهرانه، نثر پرجنب‌وجوش، و تخیل چابک گیمن اشاره کرد و خاطرنشان کرد که این کتاب برای کودکان علاقه‌مند به اساطیر نورس جذابیت ویژه‌ای دارد.

در نقدی که در مجله «هورن بوک» (The Horn Book) منتشر شد، گیمن بی‌عیب و نقص توصیف شد و به طنز موجود در داستان اشاره گردید. منتقد همچنین تصویرپردازی کتاب را تحسین کرد و گفت که این تصاویر به‌طور ماهرانه‌ای دنیای نورس زمستانی گیمن را به نمایش می‌گذارند.

اگرچه این کتاب به‌طور معمول رمانی گرافیکی نیست، اما نقاشی‌های برت هلکوئیست، برخلاف طراحی‌های تیره و ترسناک کریس ریدل در «کورالاین»، نوید یک داستان شاد و هیجان‌انگیز را می‌دهند. در واقع، ترکیب گیمن و هلکوئیست تجربه‌ای به یادماندنی و لذت‌بخش از خواندن را فراهم می‌کند و شما را به دنیای یک ماجراجویی فراموش‌نشدنی می‌برد.