جلوگیری از رفتارهای کودک لوس: راهکارهای عملی

در این مقاله از نیوفان، راهکارهایی برای مقابله با کودک لوس ارائه خواهیم داد. زمانی که والدین بیش از حد ملایم بوده و به تمام خواسته‌های کودک تن می‌دهند، نازپروردگی به بخشی از زندگی او تبدیل می‌شود که در اصطلاح به آن “لوس” می‌گویند. طبق گفته آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، نداشتن انضباط و تعیین نکردن مرزهای مشخص می‌تواند منجر به رشد رفتارهای خودمحورانه و نابالغ در کودکان شود. بسیاری از کودکان لوس به افرادی “افراط‌گرا”، “خودخواه” و خودشیفته تبدیل می‌شوند.

کودکان زمانی لوس می‌شوند که والدین به راحتی در مقابل خواسته‌های آن‌ها تسلیم شوند. وقتی والدین به جای آموزش مسئولیت‌پذیری و رعایت قوانین، دائماً به خواسته‌های کودک پاسخ می‌دهند، او نازپرورده می‌شود.

این شیوه تربیتی ممکن است در کودکی باعث بروز رفتارهای ناخوشایند و در بزرگسالی مشکلاتی مانند ناتوانی در حل مشکلات، وابستگی بیش از حد و چالش‌های اجتماعی نظیر مصرف‌گرایی، شرط‌بندی و سوءمصرف مواد شود.

لوس شدن کودک به شدت به رفتار خانواده وابسته است. رفتارهای والدین، از جمله محبت بیش از حد، عدم رعایت اصول تربیتی و حمایت‌های بی‌مورد، می‌توانند باعث لوس شدن کودک شوند. این نوع رفتارها مانع یادگیری مهارت‌های صحیح در کودک شده و به جای ایجاد صبر و مسئولیت‌پذیری، خواسته‌های او را بلافاصله برطرف می‌کنند که ممکن است به مشکلات طولانی‌مدت منجر شود.

والدینی که به جای تعیین انتظارات و ارائه پاداش‌ها، فقط به درخواست‌های کودک پاسخ می‌دهند، کودک را به سمت لوس شدن سوق می‌دهند. این امر باعث می‌شود کودک به جای یادگیری مسئولیت‌پذیری، همیشه انتظار داشته باشد که خواسته‌هایش فوراً برآورده شوند.

چرا کودکان لوس می‌شوند؟

کودکان لوس، کودکانی هستند که به هر خواسته‌ای دسترسی دارند، بدون توجه به اینکه آن خواسته مناسب است یا نه. همین امر باعث می‌شود که خودمحور شوند و به نیازهای دیگران بی‌توجهی کنند. این رفتار معمولاً نتیجه صبر کم والدین یا عدم توانایی آن‌ها در تعیین مرزها و قوانین مشخص برای کودک است. با اعمال قوانین و اصول صحیح می‌توان رفتار کودک لوس را اصلاح کرد. در ادامه برخی از نشانه‌های کودکان لوس را مرور می‌کنیم:

عدم مسئولیت‌پذیری

کودک لوس ممکن است از قبول مسئولیت اعمال خود سر باز زند و دیگران را برای اشتباهاتش مقصر بداند. این نوع رفتار می‌تواند مانعی برای رشد شخصی و تقویت حس مسئولیت‌پذیری او باشد.

عدم پذیرش شکست

کودک لوس ممکن است در مواجهه با ناامیدی و نارضایتی دچار مشکل شود، زیرا همواره انتظار دارد خواسته‌هایش برآورده شوند. هنگام رویارویی با چالش‌ها، ممکن است رفتارهای تهاجمی یا طنزهای نامناسب از خود نشان دهد. همچنین، خودمحوری و انتظار دریافت امتیازات ویژه از دیگران، سختی در مدیریت ناامیدی هنگام شکست، و ناتوانی در انجام وظایف ساده‌ای مانند مسواک زدن یا مرتب کردن اسباب‌بازی‌ها، مگر اینکه با پاداش یا هدیه ترغیب شوند، از دیگر ویژگی‌های یک کودک لوس است.

چه کنیم که کودک لوس بار نیاوریم؟

در ابتدا ممکن است داشتن یک کودک لوس چندان دشوار به نظر نرسد، اما هرچه بیشتر در برابر خواسته‌های او کوتاه بیاییم، انتظاراتش از ما بیشتر و بزرگتر خواهد شد. این موضوع می‌تواند در دوران نوجوانی مشکلات جدی و خطرناکی برای کودک به همراه داشته باشد. همچنین، اصلاح رفتار کودک لوس نیز فرآیند ساده‌ای نیست. برای جلوگیری از لوس شدن کودک، راهکارهای زیر می‌توانند مفید باشند:

تعریف انتظارات و پاداش‌ها

برای جلوگیری از لوس شدن کودک، مهم است که انتظارات واضحی برای پیامدها و تنبیه‌ها تعیین کرده و به‌طور قاطع به آن‌ها عمل کنید. تهدیدات بدون عمل می‌تواند باعث شود کودک لوس احساس گناه نکند و مسئولیت رفتارهای خود را نپذیرد. برخورد با کودک لوس نیازمند جدیت و ثبات در رفتار است.

تقویت رفتار خوب

به‌جای برآورده کردن تمام خواسته‌های کودک، بهتر است تمرکز خود را بر تقویت رفتارهای خوب و تشویق به اقدامات مثبت او بگذارید. این رویکرد به کودک کمک می‌کند تا رفتارهای مناسب را یاد بگیرد و از پیامدهای اعمال خود آگاه شود.

تحمل «نه» گفتن

کودکان لوس اغلب در مواجهه با شنیدن «نه» دچار مشکل می‌شوند. آموزش به کودک برای پذیرش و تحمل رد شدن خواسته‌هایش، بخش مهمی از رشد و تربیت او است. او باید یاد بگیرد که گاهی اوقات «نه» شنیدن بخشی از زندگی است و شما نیز باید با کنار گذاشتن احساسات خود، در مواقع ضروری به او «نه» بگویید.

فراهم کردن محیطی امن با محدودیت‌های لازم

والدین باید محیطی امن و حمایت‌کننده برای کودکان خود ایجاد کنند، اما در عین حال ضروری است که محدودیت‌هایی را برای آموزش مسئولیت‌پذیری و پایبندی به قوانین اعمال کنند. این محدودیت‌ها می‌تواند شامل زمان‌بندی مناسب برای تفریح و استراحت نیز باشد.

آموزش و تربیت

آموزش کودکان درباره ارزش‌های اخلاقی، مسئولیت‌پذیری و نحوه برخورد با شکست‌ها و موفقیت‌ها، می‌تواند از لوس شدن آن‌ها جلوگیری کند. این آموزش باید به‌طور مستمر و با دقت ارائه شود. با رعایت این راهکارها، می‌توانید به کودک کمک کنید تا به فردی مسئولیت‌پذیر و مستقل تبدیل شود.

اگرچه گاهی اوقات تسلیم برخی خواسته‌های کودک اشکالی ندارد، اما باید در این امر اعتدال رعایت شود. رفتار والدین نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت کودک دارد و اگر مرزهای مشخصی تعیین نشود، احتمال لوس شدن او افزایش می‌یابد.

تربیت کودک لوس باید به گونه‌ای باشد که او را به مسیر تربیتی صحیح بازگرداند در غیر این صورت، عدم اعمال محدودیت‌ها و تنبیه مناسب، ممکن است باعث ادامه رفتارهای ناپسند کودک شود و مشکلاتی را در دوران مدرسه و بزرگسالی برای او ایجاد کند. کودکان لوس در نهایت ممکن است در روابط اجتماعی خود با دیگران با چالش‌های جدی مواجه شوند. اما تربیت صحیح کودک لوس چگونه است؟

از عذرخواهی به خاطر نخریدن وسیله غیر ضروری خودداری کنید

اگرچه عذرخواهی و پذیرش اشتباه در خانواده اهمیت دارد، اما نیازی نیست که بابت عدم خرید یک اسباب‌بازی جدید و براق برای فرزندتان احساس گناه کنید. رفتار شما باید هم مهربان و هم قاطعانه باشد. در برخورد با کودک لوس یا کودکانی که بر روی خواسته‌های غیرضروری خود پافشاری می‌کنند، نباید به تنبیه روی بیاورید. با مهربانی اما قاطع باشید و هرگز بله را به جای نه نپذیرید. حتی اگر احساس می‌کنید که در گفتن نه اشتباه کرده‌اید، باید بر تصمیم خود ایستادگی کنید. به کودک اجازه دهید بیاموزد که “نه” به معنای “نه” است. می‌توانید بگویید که حس او را درباره عدم خرید کیف جدید درک می‌کنید، اما توضیح دهید که او کیف جدیدی دارد و فعلاً نیازی به کیف دیگری نیست.

کارن راسکین، روان‌درمانگر خانواده در شارون، ماساچوست، می‌گوید: «آموزش به کودک برای پذیرش این که نمی‌تواند به هر چیزی که می‌خواهد برسد، یک درس مهم در زندگی است. اگر کودک ۶ ساله شما مصمم به خرید یک لباس گران‌قیمت است، می‌توانید بگویید: “این لباس واقعاً زیباست، اما ما در حال حاضر برنامه‌ای برای خرید آن نداریم. می‌توانیم لباسی زیبا‌تر بخریم که به ما امکان خرید دیگر چیزها را هم بدهد.

نظر شما درباره همکاری در این مورد چیست؟ من آماده‌ام برای آن هزینه کنم، و شما می‌توانید برای بقیه پس‌انداز کنید.” این روش به فرزندتان کمک می‌کند تا مهارت‌های تصمیم‌گیری را یاد بگیرد و بفهمد که گاهی باید محدودیت‌های خواسته‌های خود را کنترل کند.» این یک اصل کلیدی در تربیت کودک لوس است.

عصبانیت‌ها را مدیریت کنید

هیچ والدینی دوست ندارد به صدای فریاد و گریه کودک خود گوش دهد. در روند تربیت کودک لوس، ممکن است زمان زیادی را صرف شنیدن این گریه‌ها کنید، اما چاره‌ای جز این نیست! هدف ما این است که به کودک کمک کنیم تا از این رفتارها دست بکشد. شاید شما از اینکه مجبور شوید کودک خود را که با گریه به قفسه اسباب‌بازی‌ها چسبیده است از مغازه بیرون ببرید، خجالت‌زده شوید، اما تسلیم شدن به مراتب بدتر است. اگر در مغازه بمانید، او یاد می‌گیرد که با ایجاد سروصدا می‌تواند به خواسته‌هایش برسد.

امی مک‌کریدی، بنیان‌گذار راهکارهای فرزندپروری مثبت، پیشنهاد می‌کند که اگر در خانه هستید، تا زمانی که کودک شما در خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران نیست، او را نادیده بگیرید. در مکان‌های عمومی، باید مراقب باشید اما توجه بیش از حد به رفتارهای منفی او می‌تواند تنها باعث تکرار آن‌ها شود. در عوض، به آرامی کودک خود را از مغازه بیرون ببرید. به یاد داشته باشید که باید هم مهربان باشید و هم قاطع.

صبور باشید و صبر کردن را به کودک خود بیاموزید

کودک لوس اغلب معتقدند که نه تنها حق دارند هر چیزی که می‌خواهند به دست بیاورند، بلکه باید این چیزها فوراً در اختیارشان قرار گیرد. با وجود فناوری‌هایی مانند Zoom و FaceTime، فرزند شما می‌تواند هر وقت بخواهد مادربزرگ را ببیند یا با یک کلیک از سوپرمارکت بستنی و شکلات خریداری کند. دکتر راسکین توضیح می‌دهد: «این فناوری‌ها انتظارات غیرواقع‌بینانه‌ای در کودکان ایجاد می‌کنند، چرا که آنها می‌توانند هر چیزی را که می‌خواهند، در زمانی که می‌خواهند، به دست آورند.

بسیاری از درخواست‌ها، از جمله استیکرها، کلکسیون‌ها، و شیرینی‌ها، روش‌هایی آسان برای خوشحال کردن کودک هستند، بنابراین ما بیشتر از آنچه باید بله می‌گوییم. اما این کار تنها باعث می‌شود که کودک لوس شما با مفهوم صبر آشنا نشود. در تربیت کودک لوس، یاد دادن صبر به کودک بسیار مهم است.»

امتناع از برآورده کردن خواسته‌های مکرر یا حداقل خودداری از زیاده‌خواهی‌ها به فرزندتان کمک می‌کند تا نظم و انضباط خود را تقویت کند و برای چیزهایی که دریافت می‌کند، ارزش بیشتری قائل شود. به دنبال موقعیت‌هایی باشید که فرزندتان مشاهده کند شما نیز گاهی در برابر خواسته‌های خود مقاومت می‌کنید؛ مثلاً اگر در مرکز خرید شلوار جینی دیدید که قصد خرید آن را ندارید، به فرزندتان بگویید: «این شلوار خیلی قشنگ است، اما من شلوار نو دارم. شاید اگر حراج شد، به فکر خرید آن بیفتم.»

کلام آخر

کودکی که برای هر دستاورد کوچک پاداش می‌گیرد، ممکن است تمایل طبیعی خود به برتری و تلاش را از دست بدهد. اگر او یاد بگیرد که در برابر خواسته‌هایش مقاومت کند، این می‌تواند به تقویت عزت نفس او کمک کند. با این حال، هیچ اشکالی ندارد که موفقیت‌های فرزندتان را مورد توجه قرار دهید، چه برای تلاش زیاد در ساختن یک برج بلوک و چه برای یک گزارش مثبت، به شرطی که به رفتار او پاداش بدهید و نه فقط به نتیجه. جلوگیری از لوس شدن کودک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به ویژه در دنیای امروز که جایی برای افراد لوس وجود ندارد!

منبع: Parents