هندوانه ابوجهل، آشنایی با یک گیاه دارویی

آیا تا به حال به نام هندوانه ابوجهل گوش داده‌اید؟ حتماً تمایل دارید بدانید که هندوانه ابوجهل چیست. این گیاه با نام علمی “سیترولوس کولوسینتیس” (Citrullus colocynthis) و نام عربی حنظل، از خانواده‌ی “کدوییان” یا “کوکوربیتاسه” (Cucurbitaceae) مرتبط است. گیاهان خانواده‌ی کدوییان از نظر گوناگونی بسیار متنوع هستند، و هندوانه نیز به این خانواده تعلق دارد. میوه‌های تولید شده توسط این خانواده دارای خصوصیات و خواص فراوانی هستند و بیشتر به صورت صیفی در زمین کشت می‌شوند.

هندوانه ابوجهل، در ظاهر شباهت زیادی به هندوانه دارد، اما اندکی کوچک‌تر است. این میوه به صورت وحشی در برخی از شهرهای ایران رشد می‌کند و در مناطق جنوبی این کشور به صورت بومی یافت می‌شود. این میوه به نام‌های خربزه‌ی روباه، کدوی تلخ و سیب تلخ نیز شناخته می‌شود. در ادامه، به معرفی ویژگی‌ها و خواص هندوانه ابوجهل پرداخته خواهد شد.

هندوانه ابوجهل چیست؟

یکی از دلایل معروف شدن این گیاه این باور است که باعث کاهش قند خون می‌شود. ارتباط بین هندوانه ابوجهل و دیابت به صورت دقیق ثابت نشده است، اما تحقیقات انجام ‌شده در نقاط مختلف دنیا نشان می‌دهد که این میوه می‌تواند به ترشح انسولین و تنظیم قند خون کمک کند. در بعضی تحقیقات هم مشخص شده که استفاده از عصاره‌ی هندوانه ابوجهل روی پاها می‌تواند درد عصبی ناشی از دیابت (نوروپاتی دیابتی) را کاهش دهد.

خواص هندوانه ابوجهل برای دیابت

یکی از دلایل شهرت این گیاه، اعتقاد به توانایی آن در کاهش سطح قند خون می‌باشد. ارتباط دقیق بین هندوانه ابوجهل و دیابت هنوز به طور کامل ثابت نشده است، اما تحقیقات انجام شده در مناطق مختلف جهان نشان می‌دهد که این میوه ممکن است در تحریک ترشح انسولین و تنظیم سطح قند خون مؤثر باشد. برخی مطالعات هم نشان می‌دهد که مصرف عصاره هندوانه ابوجهل ممکن است به کاهش درد عصبی ناشی از دیابت، یعنی نوروپاتی دیابتی، کمک کند.

خواص هندوانه ابوجهل برای دستگاه‌ی گوارش

از جمله خواص حنظل می‌توان به توانایی در درمان یبوست، مشکلات کبدی، و مشکلات کیسه صفرا اشاره کرد. با این حال، میزان مصرف آن باید توسط پزشک مشخص گردد تا بتواند خواص خود را به بهترین شکل اظهار کند. به دلیل خاصیت مسهلی که دارد، مصرف معقول این میوه ممکن است در درمان یبوست مؤثر باشد، اما برای افرادی که با ورم روده مواجه هستند، توصیه نمی‌شود.

خواص هندوانه ابوجهل برای لاغری

شواهد حاکی از این است که مصرف این گیاه ممکن است منجر به کاهش وزن و اسیب دادن به چربی‌های اضافی بدن شود. با این حال، برای کاهش وزن بیش از حد، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود که در مصرف آن زیاده‌روی کنید، زیرا ممکن است به سلامتی کبد، کلیه، و قلب شما آسیب برساند. قبل از شروع هر رژیم لاغری که از هندوانه ابوجهل استفاده می‌کند، حتماً با پزشک مشورت کنید.

سایر خواص هندوانه ابوجهل

این گیاه دارای ویژگی آنتی بیوتیک است و به عنوان پادزهر در برابر سم حشرات مانند مار و عقرب عمل می‌کند. روغن مشتق از هندوانه ابوجهل نیز برای درمان مشکلاتی مانند سیاتیک، درد مفاصل، واریس، و نقرس مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحقیقات نشان می‌دهد که این میوه دارای ویژگی ضدسرطانی است و ممکن است در جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی تأثیرگذار باشد.

مضرات هنداونه ابوجهل

ضمن چشم‌پوشی از خواص مثبت هندوانه ابوجهل، مشاهدات نشان داده است که مصرف زیاد این میوه تأثیر مخربی بر دستگاه گوارش دارد و مشکلاتی ایجاد می‌کند. حتی مصرف مقدار بسیار کمی از این گیاه می‌تواند تحریک شدید معده و روده، اسهال خونی، صدمه به کلیه، ادرار خونی و ناتوانی در دفع ادرار را ناشی از خود کند. از میان عوارض جدی‌تر آن می‌توان به تشنج، فلج، و حتی مرگ اشاره کرد. به همین دلیل، در سال ۱۹۹۱، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از هندوانه ابوجهل را ممنوع اعلام کرد.

هندوانه ابوجهل ممکن است در جراحی و دوره‌ی پساجراحی به کنترل قند خون اختلال آورد. بنابراین، حداقل دو هفته قبل از هر جراحی برنامه‌ریزی شده، توصیه می‌شود مصرف آن را متوقف کنید.

میزان مصرف هم نباید از یک قاشق چای‌خوری بیشتر باشد. به طور کلی، زنان باردار و شیرده از مصرف این میوه باید خودداری کنند، زیرا ممکن است منجر به سقط جنین شود و ترکیبات سمی آن برای نوزاد مضر باشد.

استفاده از عصاره‌ی هندوانه ابوجهل که در روغن کنجد رقیق شده و موضعی روی پوست قرار می‌گیرد، به نظر می‌رسد کمترین خطرات را به همراه داشته باشد.

تداخلات دارویی

این میوه با برخی از داروها از جمله دیگوکسین، وارفارین، داروهای دیورتیک یا ادرارآور (از جمله کلروتیازید، کلرتالیدون، فوروزماید و هیدروکلروتیازید)، و داروهای مرتبط با دیابت (از جمله انسولین، گلیمپراید، گلیبوراید، متفورمین، پیوگلیتازون، روزیگلیتازون و کلرپروپامید) تداخل دارد.

هندوانه ابوجهل از دید طب سنتی

با توجه به اینکه پزشکان طب سنتی اغلب این میوه را توصیه می‌کنند، شناخت طبع آن اهمیت دارد. از منظر طب سنتی، این میوه دارای خصوصیات گرم و خشک می‌باشد و معمولاً برای افراد بلغمی توصیه می‌شود تا به دلیل ویژگی مسهلی‌اش، بتواند بلغم را دفع کند. با این حال، گفته می‌شود که افرادی که دارای طبع سرد هستند، بهتر است از مصرف این میوه خودداری کنند.

کلام پایانی

اگرچه نگرانی‌های جدی درباره بی‌خطر بودن حنظل وجود دارد، این گیاه به عنوان درمان برخی از بیماری‌ها از جمله یبوست، دیابت، بیماری کبدی، و مشکلات صفراوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دوز مناسب مصرف از این گیاه به عوامل مختلفی نظیر سن، وضعیت سلامت و… بستگی دارد، اما در حال حاضر اطلاعات علمی کافی در این زمینه در دسترس نیست. باید به خاطر داشت که محصولات طبیعی همیشه بی‌خطر نبوده و دوز مصرف آن‌ها می‌تواند اهمیت داشته باشد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود قبل از شروع مصرف هندوانه ابوجهل، با پزشک خود مشورت نمایید.