درمان جدید سرطان ریه، تقویت ایمنی با میتوکندری

در حالی‌که شیمی‌درمانی همچنان از ارکان اصلی درمان سرطان ریه محسوب می‌شود، این روش اغلب سیستم ایمنی را که برای کنترل بلندمدت بیماری حیاتی است، تضعیف می‌کند. اکنون پژوهشگران راهی یافته‌اند تا این نقطه‌ضعف را به مزیت تبدیل کنند: با پیوند میتوکندری‌های سالم به محیط تومور. در نوع پیشرفته سرطان ریه غیرکوچک سلولی (NSCLC)، ترکیب پیوند میتوکندری با داروی سیس‌پلاتین نه‌تنها نفوذ سلول‌های ایمنی به تومور را افزایش داد، بلکه سوخت‌وساز تومور را معکوس کرد و اثربخشی دارو را نیز بهبود بخشید. این رویکرد نوآورانه، میتوکندری‌ها را از منابع صرف انرژی به متحدانی فعال در درمان سرطان تبدیل می‌کند و نویدبخش تغییری چشمگیر در شیوه درمان تومورهای تهاجمی ریه است.

سرطان ریه عامل مرگ‌ومیر بیشتری نسبت به هر نوع سرطان دیگر در جهان است و نوع غیرکوچک سلولی (NSCLC) حدود ۸۵ درصد از موارد را شامل می‌شود. اگرچه شیمی‌درمانی درمان خط اول این بیماران به‌شمار می‌رود، اثربخشی آن به‌دلیل عوارض جانبی سمی و بروز مقاومت کاهش می‌یابد. افزون بر این، شیمی‌درمانی به سلول‌های ایمنی آسیب می‌زند و حضور آن‌ها را در محیط میکروی تومور کاهش می‌دهد؛ امری که کنترل بلندمدت بیماری را دشوار می‌سازد. چالش دیگر آن است که تومورها می‌توانند از طریق ساختارهایی شبیه نانولوله، میتوکندری سلول‌های ایمنی را به نفع خود مصادره کنند و قدرت ایمنی را بیشتر تضعیف نمایند. با اینکه ایمنی‌درمانی برای برخی بیماران نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است، اما هنوز بسیاری از آن‌ها پاسخ مطلوبی نمی‌گیرند. در نتیجه، نیاز فوری به راهبردهایی وجود دارد که همزمان با شیمی‌درمانی، توان ایمنی و تعادل سوخت‌وساز را بازیابی کنند.

پژوهشگران دانشگاه پزشکی تونگ‌جی و دانشگاه نانتونگ در مطالعه‌ای که در نشریه Cancer Biology & Medicine منتشر شد، روشی نو برای درمان سرطان ریه ارائه دادند. آن‌ها بررسی کردند که آیا پیوند مستقیم میتوکندری می‌تواند اثر شیمی‌درمانی را در NSCLC پیشرفته افزایش دهد یا خیر. با ترکیب میتوکندری‌های سالم با سیس‌پلاتین، هدف آن‌ها نه‌فقط بهبود پاسخ تومور، بلکه احیای توان ایمنی در محیط میکروی تومور بود. یافته‌های آن‌ها گامی مهم به‌سوی درمان‌های ترکیبی است که انرژی و ایمنی را به‌طور همزمان تقویت می‌کنند.

در این پژوهش، میتوکندری‌های عملکردی از سلول‌های قلبی انسانی که به‌دلیل تولید بالای انرژی شناخته شده‌اند؛ استخراج شده و به مدل‌های تومور NSCLC (در شرایط آزمایشگاهی و در بدن حیوانات) پیوند زده شدند. پیوند میتوکندری به‌تنهایی اثر مخربی بر سلول‌های سرطانی نداشت، اما در ترکیب با سیس‌پلاتین، اثر ضدتوموری به‌طور چشمگیری افزایش یافت. این هم‌افزایی، دوز مؤثر دارو را از ۱۲.۹۳ میکرومول به ۶.۷ میکرومول کاهش داد که نشان‌دهنده افزایش حساسیت تومور به دارو است. در موش‌ها، اندازه تومور با درمان ترکیبی بسیار بیشتر کاهش یافت و نفوذ سلول‌های ایمنی نیز به‌طور قابل توجهی افزایش یافت.

تحلیل ترانسکریپتومی نشان داد که سوخت‌وساز تومور تغییر چشمگیری کرده است: کاهش بیان ژن‌های مربوط به گلیکولیز و شرایط کم‌اکسیژنی، و افزایش مسیرهای فسفوریلاسیون اکسیداتیو؛ پدیده‌ای که معکوس اثر معروف به «اثر واربرگ» است. نشانگرهای تکثیر سلولی (Ki67، P53) و ویژگی‌های سلول‌های بنیادی (HIF-1α، CD44، CD133) کاهش یافتند. از همه مهم‌تر، پیوند میتوکندری موجب بازسازی عملکرد میتوکندری در سلول‌های ایمنی شد و توانایی سلول‌های T و سلول‌های کشنده طبیعی (NK) را افزایش داد. این درمان عوارض جانبی اضافی نداشت و وزن بدن و سلامت اندام‌های حیوانات حفظ شد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که میتوکندری می‌تواند به‌عنوان تقویت‌کننده متابولیک و ایمنی عمل کرده و محیط تومور را به فضایی قابل نفوذتر برای ایمنی و درمان تبدیل کند.

دکتر “لیولیویو یوان”، نویسنده اصلی این پژوهش گفت: «این تحقیق یک راهبرد دوگانه قدرتمند معرفی می‌کند. با تأمین مجدد میتوکندری‌های سالم برای سلول‌های ایمنی، نه‌تنها انرژی آن‌ها را افزایش می‌دهیم، بلکه توانایی‌شان برای مبارزه را احیا می‌کنیم. در عین حال، سلول‌های تومور نسبت به شیمی‌درمانی آسیب‌پذیرتر می‌شوند. گویی در حال مسلح‌کردن دوباره سیستم ایمنی و در عین حال خلع سلاح کردن تومور هستیم. این می‌تواند امیدی تازه برای بیمارانی باشد که به درمان‌های رایج پاسخ نمی‌دهند.»

این کشف، پایه‌گذار پارادایم جدیدی در درمان سرطان است؛ رویکردی که با بهره‌گیری از ویژگی‌های منحصربه‌فرد میتوکندری، درمان‌های سرطانی را تقویت می‌کند. در بیماران مبتلا به NSCLC پیشرفته، پیوند میتوکندری می‌تواند اثربخشی داروهای موجود را افزایش دهد و همزمان از سرکوب سیستم ایمنی جلوگیری کند. فراتر از سرطان ریه، این رویکرد ممکن است در دیگر تومورهایی که با اختلال ایمنی و بازبرنامه‌ریزی متابولیک مواجه‌اند، نیز مؤثر باشد. با تکمیل مطالعات و انجام کارآزمایی‌های بالینی، انتقال میتوکندری می‌تواند به بستری کارآمد برای درمان‌های ترکیبی تبدیل شود و افق‌های تازه‌ای در مراقبت‌های سرطان بگشاید؛ افق‌هایی مبتنی بر بازسازی انرژی زیستی و توان ایمنی.

منبع خبر : sciencedaily.com