چگونه با اختلال پرخوری مقابله کنیم؟

اختلال پرخوری (Binge Eating Disorder یا BED) می‌تواند تاثیرات جدی بر سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشد. درمان شناختی رفتاری (Cognitive Behavioral Therapy یا CBT) به عنوان موثرترین روش درمان این اختلال شناخته می‌شود و می‌تواند به‌طور مستقل یا همراه با روش‌های درمانی دیگر مورد استفاده قرار گیرد.

اختلال پرخوری یک اختلال تغذیه‌ای است که به‌طور رسمی به عنوان یک اختلال جدی شناخته می‌شود. این اختلال تقریباً ۲ درصد از جمعیت جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند به مشکلات سلامتی مرتبط با تغذیه، مانند افزایش سطح کلسترول و دیابت منجر شود.

اختلالات تغذیه تنها به غذا محدود نمی‌شوند، به همین دلیل آنها به عنوان اختلالات روانی شناخته می‌شوند. افرادی که دچار این اختلالات می‌شوند، اغلب از آن به عنوان روشی برای مقابله با مشکلات عمیق‌تر یا بیماری‌های روانی دیگر، مانند اضطراب یا افسردگی، استفاده می‌کنند.

در این مقاله از نیوفان، به بررسی علائم، علل و خطرات اختلال پرخوری برای سلامت و همچنین نحوه دریافت کمک و پشتیبانی برای مقابله با آن پرداخته خواهد شد.

اختلال پرخوری چیست و چه علائمی دارد؟

افرادی که دچار اختلال پرخوری هستند، ممکن است در مدت زمان کوتاهی حجم زیادی غذا مصرف کنند، حتی زمانی که گرسنه نیستند. استرس یا مشکلات عاطفی معمولاً عامل اصلی بروز این رفتار هستند و ممکن است باعث شروع یک دوره پرخوری شوند. فرد در حین پرخوری ممکن است احساس آرامش یا رهایی کند، اما پس از آن ممکن است احساس شرم یا از دست دادن کنترل کند.

برای تشخیص اختلال پرخوری توسط متخصص، باید حداقل سه مورد از علائم زیر در فرد مشاهده شود:

• غذا خوردن با سرعت بیشتر از حد معمول
• خوردن تا زمانی که به‌طور ناراحت‌کننده‌ای سیر شوند
• مصرف مقدار زیادی غذا بدون احساس گرسنگی
• خوردن غذا به‌طور تنها به دلیل احساس شرم و خجالت
• احساس گناه یا تنفر از خود

افراد مبتلا به اختلال پرخوری معمولاً نسبت به پرخوری، فرم بدن و وزن خود احساس ناراحتی و اضطراب شدید دارند.

دلایل بروز اختلال پرخوری چیست؟

یک دوره پرخوری می‌تواند به دلیل عواملی مانند استرس، رژیم غذایی، احساسات منفی مربوط به وزن یا فرم بدن، در دسترس بودن غذا یا بی‌حوصلگی ایجاد شود. اگرچه دلایل خاص بروز اختلال پرخوری هنوز به‌طور کامل مشخص نشده‌اند، اما عوامل مختلفی می‌توانند در شروع این اختلال و بروز دوره‌های پرخوری مؤثر باشند.

• ژنتیک: افراد مبتلا به اختلال پرخوری ممکن است حساسیت بیشتری به دوپامین داشته باشند. همچنین شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد این اختلال جنبه ارثی دارد. (دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز است که مسئول احساس پاداش و لذت است.)
• جنسیت: اختلال پرخوری در زنان شایع‌تر از مردان است. در آمریکا، ۳.۶٪ از زنان در طول زندگی خود این اختلال را تجربه می‌کنند، در حالی که این میزان در مردان تنها ۲٪ است. این تفاوت ممکن است به عوامل بیولوژیکی مربوط باشد.
• تغییرات در مغز: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افراد مبتلا به اختلال پرخوری ممکن است تغییراتی در ساختار مغز خود داشته باشند که موجب واکنش شدیدتر به غذا و کنترل ضعیف‌تر بر رفتار خود می‌شود.
• اندازه بدن: تقریباً ۵۰٪ از افراد مبتلا به اختلال پرخوری چاق هستند و ۲۵ تا ۵۰٪ از افرادی که تحت جراحی کاهش وزن قرار می‌گیرند، معیارهای اختلال پرخوری را دارند. مشکلات وزنی می‌توانند هم علت و هم نتیجه این اختلال باشند.
• تصویر بدن: افرادی که به اختلال پرخوری مبتلا هستند، اغلب تصویری منفی از بدن خود دارند. نارضایتی از بدن، رژیم‌های غذایی مکرر و پرخوری از عوامل اصلی بروز این اختلال محسوب می‌شوند.
• پرخوری: بسیاری از افراد مبتلا به اختلال پرخوری سابقه پرخوری در دوران کودکی یا نوجوانی دارند و این موضوع را به‌عنوان اولین علامت اختلال گزارش می‌کنند.
• آسیب‌های عاطفی: رویدادهای استرس‌زا مانند سوءاستفاده، مرگ عزیزان، جدایی از اعضای خانواده یا تصادف می‌توانند از عوامل خطر این اختلال باشند. همچنین تمسخر در دوران کودکی به دلیل وزن نیز می‌تواند نقش مهمی داشته باشد.
• سایر بیماری‌های روانی: تقریباً ۸۰٪ از افراد مبتلا به اختلال پرخوری حداقل یک اختلال روانی دیگر دارند، از جمله فوبیا، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال دوقطبی، اضطراب یا سوءمصرف مواد.

اختلال پرخوری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بعضی افراد ممکن است در مواقع خاص مانند مهمانی‌ها یا تعطیلات پرخوری کنند، اما این به معنای ابتلا به اختلال پرخوری نیست. حتی اگر برخی از علائم ذکر شده را تجربه کرده باشند، لزوماً نشان‌دهنده درگیری آنها با این اختلال نیست.

اختلال پرخوری معمولاً از اواخر نوجوانی تا اوایل ۲۰ سالگی آغاز می‌شود، با این حال مانند سایر اختلالات روانی، ممکن است در هر سنی بروز کند. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً برای غلبه بر آن و ایجاد رابطه‌ای سالم با غذا به حمایت نیاز دارند و در صورت عدم درمان ممکن است مدت‌ها با آن دست و پنجه نرم کنند.

برای تشخیص این اختلال، فرد باید حداقل سه ماه به طور مداوم، هر هفته حداقل یک بار با پرخوری دست و پنجه نرم کند. شدت پرخوری می‌تواند از خفیف (یک تا سه بار در هفته) تا شدید (۱۴ بار یا بیشتر در هفته) متغیر باشد.

ویژگی دیگری که برای تشخیص اهمیت دارد، عدم اقدام برای جبران پرخوری است. برخلاف پرخوری عصبی (بولیمیا)، فرد مبتلا به اختلال پرخوری اقداماتی همچون استفراغ، استفاده از مسهل‌ها یا ورزش شدید برای جبران پرخوری انجام نمی‌دهد.

این اختلال بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود، اما در مقایسه با دیگر اختلالات تغذیه‌ای، اختلال پرخوری در مردان شایع‌تر است.

خطرات سلامتی وابسته به اختلال پرخوری

اختلال پرخوری با خطرات جدی برای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی همراه است. حدود ۵۰٪ از افراد مبتلا به این اختلال چاق هستند. این اختلال به‌طور واضح یک عامل خطر برای افزایش وزن و ابتلا به چاقی است، زیرا در دوره‌های پرخوری، کالری دریافتی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

چاقی خود می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، دیابت نوع ۲ و سرطان را افزایش دهد. با این حال، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به اختلال پرخوری، حتی در مقایسه با افرادی که چاق هستند اما اختلال پرخوری ندارند، خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها دارند.

سایر خطرات سلامتی مرتبط با اختلال پرخوری عبارتند از:

• مشکلات خواب
• دردهای مزمن
• آسم
• سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

در زنان، این اختلال می‌تواند با مشکلات باروری، عوارض بارداری و ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) همراه باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به اختلال پرخوری در مقایسه با کسانی که این اختلال را ندارند، مشکلات بیشتری در تعاملات اجتماعی تجربه می‌کنند.

همچنین افراد مبتلا به اختلال پرخوری در مقایسه با افرادی که مشکلات تغذیه‌ای ندارند، نیاز بیشتری به بستری شدن در بیمارستان، دریافت مراقبت‌های سرپایی و مراجعه به اورژانس دارند.

راه‌های درمان اختلال پرخوری

روش درمان اختلال پرخوری به عوامل مختلفی مانند علل و شدت اختلال، وضعیت سلامت جسمی و روانی فرد و اهداف شخصی او بستگی دارد. درمان ممکن است به تغییر رفتارهای پرخوری، کاهش وزن، بهبود تصویر بدن، مشکلات سلامت روان یا ترکیبی از این موارد پردازد. روش‌های درمانی شامل درمان شناختی رفتاری، روان‌درمانی بین فردی، رفتاردرمانی دیالکتیکی، درمان کاهش وزن و دارو هستند. این درمان‌ها می‌توانند به‌طور فردی، گروهی یا از طریق خودیاری انجام شوند.

برای برخی افراد، تنها یک روش درمانی کافی است، اما برخی دیگر ممکن است نیاز به ترکیب چند روش داشته باشند تا به درمان مناسب خود دست یابند. پزشک متخصص یا مشاور سلامت روان می‌تواند در انتخاب بهترین برنامه درمانی به فرد کمک کند. در ادامه، روش‌های درمانی مختلف به‌طور خلاصه معرفی خواهند شد.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

CBT برای درمان اختلال پرخوری به بررسی روابط میان افکار، احساسات و رفتارهای منفی مرتبط با خوردن، تصویر بدن و وزن تمرکز دارد. پس از شناسایی علل احساسات و الگوهای منفی، استراتژی‌هایی برای کمک به تغییر آن‌ها توسعه می‌یابد. مداخلات خاص شامل تعیین اهداف، خودنظارتی، دستیابی به الگوهای غذایی منظم، تغییر نگرش‌ها نسبت به خود و وزن، و ترویج عادات سالم کنترل وزن است.

CBT تحت نظارت درمانگر به‌عنوان مؤثرترین درمان برای اختلال پرخوری شناخته شده است. یک مطالعه نشان داد که پس از ۲۰ جلسه CBT، ۷۹٪ از شرکت‌کنندگان دیگر پرخوری نمی‌کنند و ۵۹٪ از آن‌ها پس از یک سال همچنان موفق بوده‌اند. CBT خودیاری هدایت‌شده نیز یک گزینه دیگر است که در آن به شرکت‌کنندگان کتابچه‌های راهنما داده می‌شود تا به‌تنهایی کار کنند و در صورت نیاز، جلسات اضافی با درمانگر برای راهنمایی و تعیین اهداف داشته باشند. این روش اغلب ارزان‌تر و در دسترس‌تر است و برخی از وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها پشتیبانی ارائه می‌دهند. تحقیقات نشان داده است که CBT خودیاری می‌تواند جایگزینی مؤثر برای CBT سنتی باشد.

روان‌درمانی بین فردی (IPT)

IPT بر این اصل استوار است که پرخوری به‌عنوان یک مکانیزم برای مقابله با مشکلات شخصی حل‌نشده مانند غم و اندوه، تعارضات رابطه‌ای، تغییرات بزرگ زندگی یا مشکلات اجتماعی است. هدف این است که مشکل خاصی که با رفتار منفی خوردن ارتباط دارد شناسایی و حل شود و در طی ۱۲ تا ۱۶ هفته تغییرات سازنده‌ای در آن ایجاد گردد.

درمان می‌تواند به‌صورت فردی یا گروهی با درمانگر مجرب انجام شود و گاهی اوقات با CBT ترکیب می‌شود. شواهد موجود نشان می‌دهند که این درمان تأثیرات مثبتی در کاهش رفتار پرخوری هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت دارد. این درمان تنها درمانی است که نتایج بلندمدت آن مشابه CBT است و ممکن است برای افرادی که دچار اشکال شدیدتر پرخوری یا اعتماد به نفس پایین هستند، مؤثرتر باشد.

رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)

DBT پرخوری را به‌عنوان واکنشی عاطفی به تجربیات منفی می‌بیند که فرد قادر به مقابله با آن‌ها نیست. این درمان به افراد می‌آموزد که چگونه پاسخ‌های عاطفی خود را تنظیم کنند تا بتوانند بدون پرخوری با موقعیت‌های منفی زندگی روزمره مواجه شوند. چهار جنبه اصلی درمان در DBT عبارتند از:

• ذهن‌آگاهی
• تحمل پریشانی
• تنظیم احساسات
• اثربخشی بین فردی

یک مطالعه بر روی ۴۴ زن مبتلا به اختلال پرخوری نشان داد که ۸۹٪ از آن‌ها در پایان درمان پرخوری را متوقف کردند، اگرچه این درصد در پیگیری ۶ ماهه به ۵۶٪ کاهش یافت. با این حال، اطلاعات محدودی درباره اثربخشی بلندمدت DBT و مقایسه آن با CBT و IPT وجود دارد و برای اطمینان از کارآیی آن در تمامی افراد مبتلا به اختلال پرخوری به تحقیقات بیشتری نیاز است.

درمان کاهش وزن

درمان رفتاری کاهش وزن هدفش کمک به افراد برای کاهش وزن و بهبود عزت نفس و تصویر بدن است که می‌تواند به کاهش رفتار پرخوری کمک کند. هدف این درمان ایجاد تغییرات تدریجی و سالم در سبک زندگی از جمله رژیم غذایی و ورزش است، همچنین به کنترل مصرف غذا و افکار مربوط به غذا در طول روز پرداخته می‌شود. کاهش وزن در این روش حدود ۰.۵ کیلوگرم در هفته پیش‌بینی می‌شود.

اگرچه درمان کاهش وزن می‌تواند به بهبود تصویر بدن و کاهش خطرات سلامتی ناشی از چاقی کمک کند، اما هنوز مشخص نیست که در درمان اختلال پرخوری به اندازه CBT یا IPT مؤثر باشد. مانند درمان‌های معمول کاهش وزن برای چاقی، این روش معمولاً به کاهش وزن کوتاه‌مدت منجر می‌شود. با این حال، برای افرادی که با سایر درمان‌ها موفق نبوده‌اند یا به‌طور خاص به کاهش وزن علاقه دارند، گزینه مناسبی است.

درمان دارویی

تحقیقات نشان داده‌اند که چندین دارو قادر به درمان اختلال پرخوری هستند و اغلب ارزان‌تر و سریع‌تر از درمان‌های سنتی عمل می‌کنند. با این حال، هیچ دارویی به اندازه درمان‌های رفتاری در درمان قطعی این اختلال مؤثر نبوده است. داروهای فعلی شامل داروهای ضدافسردگی، ضدصرع و داروهایی هستند که معمولاً برای درمان اختلالات بیش‌فعالی به کار می‌روند.

مطالعات نشان می‌دهند که این داروها در کاهش کوتاه‌مدت پرخوری نسبت به دارونما مزیت دارند. داروها با اثربخشی ۴۸.۷ درصدی، بهتر از دارونماها با اثربخشی ۲۸.۵ درصد عمل کرده‌اند. این داروها ممکن است بر کاهش اشتها، وسواس، اجبار و علائم افسردگی نیز تأثیر بگذارند. اگرچه نتایج این تحقیقات امیدوارکننده به نظر می‌رسند، بیشتر مطالعات در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت انجام شده‌اند، بنابراین نیاز به داده‌هایی در مورد تأثیرات بلندمدت آنها همچنان وجود دارد.

همچنین، عوارض جانبی این درمان‌ها می‌تواند شامل سردرد، مشکلات گوارشی، اختلالات خواب، افزایش فشار خون و اضطراب باشد. از آنجا که بسیاری از افراد مبتلا به اختلال پرخوری ممکن است با مشکلات روانی دیگری مانند اضطراب و افسردگی نیز دست و پنجه نرم کنند، ممکن است داروهای دیگری برای درمان این مسائل نیز تجویز شود.

چگونه بر اختلال پرخوری غلبه کنیم؟

اولین قدم برای مقابله با پرخوری، مشاوره با یک متخصص پزشکی است. این فرد می‌تواند به تشخیص اختلال کمک کند، شدت آن را ارزیابی نماید و بهترین روش درمان را پیشنهاد دهد. به‌طور کلی، درمان شناختی-رفتاری (CBT) مؤثرترین گزینه است، اما درمان‌های متنوع دیگری نیز وجود دارند. بسته به شرایط فرد، ممکن است یک درمان خاص یا ترکیبی از درمان‌ها بهترین نتیجه را بدهد. مهم‌ترین نکته این است که در کنار درمان، در صورت امکان باید انتخاب‌های سالمی در زمینه سبک زندگی و رژیم غذایی اتخاذ شود.

در ادامه، چند استراتژی مفید دیگر برای غلبه بر اختلال پرخوری آورده شده است.

یک دفترچه‌ی خاطرات غذا و خلق و خو داشته باشید: شناسایی محرک‌های شخصی گامی مهم در یادگیری چگونگی کنترل انگیزه‌های پرخوری است.

ذهن‌آگاهی را تمرین کنید: این کار می‌تواند به افزایش آگاهی از محرک‌های پرخوری و در عین حال افزایش خودکنترلی و حفظ خودپذیری کمک کند.

کسی را برای صحبت کردن پیدا کنید: داشتن حمایت چه از طریق همسر، خانواده، دوست، گروه‌های حمایتی پرخوری یا آنلاین، مهم است.

غذاهای سالم را انتخاب کنید: یک رژیم غذایی متشکل از غذاهای سرشار از پروتئین و چربی‌های سالم، وعده‌های غذایی منظم و غذاهای کامل به رفع گرسنگی و تامین مواد مغذی مورد نیاز کمک می‌کند.

شروع به ورزش کنید: ورزش می‌تواند به افزایش کاهش وزن، بهبود تصویر بدن، کاهش علائم اضطراب و تقویت خلق و خو کمک کند.

به‌اندازه‌ی کافی بخوابید: کمبود خواب با کالری دریافتی بالاتر و الگوهای غذایی نامنظم همراه است. توصیه می‌شود حداقل ۷ تا ۸ ساعت خواب خوب در شب داشته باشید.

کلام آخر

اختلال پرخوری یکی از اختلالات شایع در رفتارهای غذایی است که در صورت عدم درمان می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت فرد داشته باشد. این اختلال با خوردن مقادیر زیادی غذا به‌طور مکرر و خارج از کنترل همراه است و معمولاً با احساس شرم و گناه نیز همراه می‌شود. اختلال پرخوری می‌تواند بر سلامت جسمی، وزن، عزت نفس و سلامت روان تأثیر منفی بگذارد. خوشبختانه، درمان‌های مؤثری همچون CBT و IPT برای مقابله با این اختلال وجود دارد. علاوه بر این، بسیاری از استراتژی‌های سبک زندگی سالم نیز می‌توانند در روال روزمره گنجانده شوند. اولین گام برای مقابله با اختلال پرخوری، مشاوره و درخواست کمک از یک متخصص پزشکی است.

پاسخ به چند پرسش رایج

۱. اختلال پرخوری چیست؟

اختلال پرخوری (BED) یک اختلال خوردن است که با دوره‌های مکرر خوردن مقدار زیادی غذا در مدت زمان کوتاه مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال در این دوره‌ها احساس می‌کنند که نمی‌توانند کنترل خوردن خود را حفظ کنند. این اختلال معمولاً با احساس شرم، گناه و پریشانی در مورد رفتار خوردن همراه است.

۲. تفاوت پرخوری با پرخوری عصبی چیست؟

هر دو اختلال با خوردن مقدار زیادی غذا در یک بازه زمانی مشخص می‌شوند، اما در پرخوری عصبی، فرد پس از پرخوری رفتارهای جبرانی مانند استفراغ عمدی، مصرف ملین یا ورزش شدید انجام می‌دهد تا از افزایش وزن جلوگیری کند. در اختلال پرخوری، چنین رفتارهایی وجود ندارد.

۳. علائم اختلال پرخوری چیست؟

علائم این اختلال شامل خوردن سریع‌تر از معمول، خوردن به میزان زیاد تا جایی که احساس ناراحتی فیزیکی ایجاد شود، خوردن مقدار زیادی غذا حتی زمانی که فرد گرسنه نیست، خوردن به تنهایی به دلیل خجالت از میزان غذا خوردن و احساس انزجار، افسردگی یا گناه پس از خوردن است.