سامورایی چشم آبی؛ قهرمانی از میان نابرابری‌ها

محتوای فصل اول سریال “سامورایی چشم آبی” در تلاقی بین عصر حاضر و گذشتهٔ تاریخی شکل می‌پذیرد. اگرچه داستان سریال در دوران قرون وسطی ژاپن اتفاق می‌افتد، اما معنا و مفهوم آن به دور از زمان و مکان خود، پشت داستان، شخصیت‌ها، و نمادها، نشانه‌هایی از دغدغه‌های امروزی انسان را به تصویر می‌کشد. حضور یک دختر در نقطه مرکزی قصه، به عنوان قهرمان یکه‌بزن، نشانگر مبارزه‌ای است که باید تمام نابرابری‌های جنسیتی را بپذیرد و هویت خود را انکار کند تا در میدان جنگ قرار بگیرد. همچنین، حضور اهریمنی در داستان، نماد دخالت یک عامل خارجی در مسائل کشوری باستانی ژاپن است و جدال سنت و مدرنیته در چنین جوامعی را به تصویر می‌کشد.

در نقد انیمه “سامورایی چشم آبی”، شروع به بررسی شخصیت اصلی آن ضروری است. هشدار داده شده که این بررسی نباید به لو رفتن داستان منجر شود.

قهرمان این ماجرا با مشکلاتی روبرو است که در ساختار قهرمانان امروزی سینما قرار دارد. او مجبور است در جامعه‌ای که مردانه‌مدار است، هویت خود را پنهان کند تا به هدف خود برسد. این مسئله از ابتدای داستان آشکار است، اما سازندگان با هوش و زیرکی، این جنبه را به گونه‌ای پردازش کرده‌اند که نه تنها مخاطب را اذیت نمی‌کند، بلکه به سریال اعتبار و عمق می‌بخشد. در برخی اپیزودها، به ویژه یک قسمت کامل، سازندگان به زندگی زناشویی قهرمان به عنوان یک زن خانه‌دار می‌پردازند و با پشت پرده، آسیب‌پذیری او را به تصویر می‌کشند، به نحوی که از داشتن یک زندگی معمولی، برخاسته و پر از چالش می‌باشد.

اما نقطه قوت “سامورایی چشم آبی” در هیچ‌کدام از این جوانب ظاهری پنهان نیست؛ این سریال قدرت خود را به ویژه از طریق شخصیت‌پردازی مناسب، از رنگهای پیرنگ انتقام‌جویانه، از ایجاد تعلیق متعدد و در نهایت در تصویرسازی یگانه‌ای به نمایش می‌گذارد که هم به انیمه‌های ژاپنی و هم به انیمیشن‌های قدیمی آمریکایی یادآور است. در کنار همه‌ی این‌ها، میزان نمایش خشونت در چارچوب سریال، گاهی به گونه‌ای دست و دلبازانه است که به راحتی نمی‌توان آن را در یک جمع خانوادگی تماشا کرد یا به عموم پیشنهاد داد.

هر اپیزود از این فصل ۸ قسمتی سریال به نظر یک فیلم سینمایی مستقل می‌ماند. اگرچه هر قسمت داستان کلی را پیش می‌برد، اما به گونه‌ای از ایده‌های متنوع بهره می‌برد که از تماشای جداگانه هر قسمت لذت بردن مشکل است. به عبارت دیگر، به نظر می‌آید گویی با ۸ فیلم سینمایی مختلف سر و کار داریم که هر کدام ایده‌های مستقل خود را دارند اما در نهایت با هم ترکیب شده و یک کلیت یکپارچه را ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، در یکی از قسمت‌ها که قهرمان ما مجبور به مقابله با لشکر مزدوران می‌شود، سازندگان این نبرد را با یک داستان اسطوره‌ای ترکیب می‌کنند و از طریق نمایش موازی دو داستان، به قهرمان و گذر او از هفت مرحله مشکلات، جنبه‌ای اساطیری می‌بخشند. این ایده‌ی اسطوره‌ای شدن قهرمان در ادامه قسمت‌های بعدی “سامورایی چشم آبی” گسترش می‌یابد و قهرمان، از شخص فردی، به یک قهرمان جمعی تحول می‌کند که کشوری را از نابودی نجات می‌دهد. به نظر می‌آید انتقام شخصی او در نهایت به یک راه‌آهن منتهی شده که به همگان نفع می‌رسد. در این چارچوب، فصل اول این سریال در این هنر تلویزیونی بی‌قهرمان، یک مخاطب تنها را به دنیای آثاری چنین جذابی وارد می‌کند.

اگرچه بر فصل اول “سامورایی چشم آبی” ایرادی قابل توجه نیست، اما تاکید بیش از حد بر تکلیف شخصیت‌های پیش برنده این قصه ممکن است به وضوح مرز میان خیر و شر و سیاه و سفید را روشن سازد و از پیچیدگی داستان کاسته شود. این مسئله اگرچه می‌تواند به کلیت کار آسیب بزند، اما در نهایت باعث می‌شود سوالاتی در ذهن مخاطب باقی بماند که سریال “سامورایی چشم آبی” می‌توانست به جای یک پدیده، به یک اثر برجسته در دنیای تلویزیون تبدیل شود و در یادگار سال‌ها بماند.

در نهایت، فصل اول سریال “سامورایی چشم آبی” به گونه‌ای به پایان می‌رسد که به نظر می‌رسد در قسمت‌های آتی، با چشم‌اندازها و شخصیت‌های کاملاً متفاوت، هوایی نو و تازه خواهد داشت و تنها اشتراک آن با فصل اول، حضور قهرمان و ضدقهرمان ماجرا و انگیزه‌ی انتقام‌جویانه در ادامه خواهد بود. حتی داستان شخصیت‌های فرعی نیز به طور کامل به پایان می‌رسد و داستان آن‌ها در فصل آینده آماده می‌شود. حالا، ما قهرمان و ضدقهرمان ماجرا را در کنار یکدیگر مشاهده می‌کنیم که در مسیری جدید به انگلستان می‌روند.

در این مرحله، تمام المان‌های سنتی و فرهنگی ژاپن که تاثیر زیادی بر داستان داشته‌اند، به پایان می‌رسند و این نشان می‌دهد که در فصل آینده، این جزئیات فرهنگی ژاپن به کار گرفته نخواهند شد. اهمیت این موضوع از جهتی در آن است که جذابیت فصل اول “سامورایی چشم آبی” بخشی از تفاوت‌های بومی و فرهنگی ژاپن بود و حالا با نبود این جزئیات و ورود به یک حال و هوای تازه، احتمالاً بیشتر از قبل مشکلات و نگرانی‌هایی در مورد حضور یک قهرمان ژاپنی در قلمروهای دیگر به وجود خواهد آمد.