چرا فصل دوم انیمه”قفل آبی” اینقدر متفاوت است؟

فصل اول انیمه «قفل آبی» (Blue Lock) به سرعت به یکی از محبوب‌ترین انیمه‌های ورزشی اخیر تبدیل شد و مورد تحسین گسترده منتقدان و بینندگان قرار گرفت. این موفقیت به حدی بود که برخی آن را در کنار آثار برجسته‌ای مثل «هایکو!!» (Haikyu!!) قرار دادند. اما موفقیت فصل اول باعث می‌شود تا افت کیفیت عجیب فصل دوم این انیمه یک معمای بزرگ باشد.

انیمه‌ای که با شروعی طوفانی به چشم می‌آمد، در فصل دوم به شدت افت کرده و به گفته طرفداران، به نظر می‌رسد که «قفل آبی» با پاورپوینت ساخته شده است! این وضعیت تنها مختص «بلو لاک» نیست. انیمه‌هایی چون «اوزوماکی» (Uzumaki) و «هفت گناه کبیره» (The Seven Deadly Sins) نیز با همین مشکل مواجه شده‌اند. این مسائل باعث می‌شود که از خود بپرسیم چه بلایی سر این انیمه‌ها آمده است؟

اولین نشانه‌های افت کیفیت انیمه «قفل آبی» در تریلر فصل دوم نمایان شد. این تریلر پر از فریم‌های ثابت و انیمیشن‌های ضعیف بود. و جالب اینجا است که این مشکلات تنها در تریلر دیده نمی‌شد، بلکه همین افت کیفیت در خود انیمه نیز ادامه یافت. معمولاً سازندگان در تریلرها تمام تلاش خود را می‌کنند تا بهترین صحنه‌ها و سکانس‌ها را برای جذب مخاطب نشان دهند، اما حتی تریلر فصل دوم «قفل آبی» از نظر کیفیت با مشکلات زیادی روبرو بود.

اگر تریلر را دیده باشید، قطعاً متوجه خواهید شد که انیمیشن‌ها مدام تکرار می‌شدند، کاراکترها در همان حالت ثابت می‌ماندند، توپ‌ها بارها و بارها به دور خود می‌چرخیدند و بسیاری از صحنه‌های دیگر که نگرانی‌هایی را برای بینندگان به همراه داشت. نگرانی‌هایی که متأسفانه به واقعیت پیوستند و افت کیفیت در خود انیمه نیز نمایان شد.

فصل اول و دوم «قفل آبی» تفاوت زیادی دارند

فصل اول «قفل آبی» واقعاً فوق‌العاده بود. این انیمه ورزشی در پاییز ۲۰۲۲ میلادی همزمان با انیمه‌های بزرگی چون «خانواده x جاسوس» (Spy × Family)، «مرد اره‌ای» (Chainsaw Man) و «ماب سایکو ۳» (Mob Psycho III) منتشر شد و از همان ابتدا انیمه‌بازها عاشق انیمیشن و طراحی هنری آن شدند.

فصل اول داستان اصلی مانگای مونیوکی کانه‌شیرو و یوسوکه نومورا را به تصویر می‌کشد و به موفقیت چشمگیری دست یافت که نه تنها فروش مانگا را چندین برابر کرد، بلکه به محض پایان یافتن فصل، اعلام شد که هم یک فیلم بلند جدید و هم فصل دوم در حال ساخت هستند. کیفیت بالای فصل اول زمانی به وضوح مشخص می‌شد که «قفل آبی» را با دیگر انیمه‌های هم‌فصل مقایسه کنید.

بسیاری از این انیمه‌ها برای کاهش هزینه‌ها و کشیدن داستان به چند فصل، انیمیشن را ساده‌تر کرده و تعداد فریم‌ها را پایین می‌آورند، اما «بلو لاک» این کار را نکرد و با قدرت وارد دنیای انیمه‌های ورزشی شد.

دلیل موفقیت فصل اول فقط به انیمیشن آن محدود نمی‌شود. «قفل آبی» همچنین از کلیشه‌های رایج در این ژانر فاصله گرفته است. در بسیاری از انیمه‌های ورزشی معمولاً شخصیت‌ها با قدرت دوستی و مهربانی بر مسابقات غلبه می‌کنند، اما در «قفل آبی»، شخصیت‌ها به خاطر مهارت‌های واقعی یا توانایی‌های منحصربه‌فرد خود پیروز می‌شوند و حتی گاهی شکست می‌خورند.

جالب اینجاست که همین باختن، نکته‌ی مهمی است. چرا که در بسیاری از انیمه‌ها، کاراکتر اصلی به‌طور معجزه‌آسا قهرمانی است که بدون نیاز به تلاش زیاد همیشه پیروز می‌شود و هر بار که در زمین است، تیم را نجات می‌دهد. اما در «قفل آبی»، ما با یک فوتبالیست تجربی و بااستعداد روبه‌رو هستیم که هم می‌برد و هم می‌بازد و در ابتدای کار حتی از سبک بازی خود نیز مطمئن نیست.

سکانس‌های اکشن مسابقات فوتبال در فصل اول انیمه به طرز شگفت‌انگیزی سریع و هیجان‌انگیز هستند. نماهای نزدیک و زوایای خاص دوربین، قاب‌بندی‌های زیبای انیمه را برجسته می‌کنند و این امر باعث می‌شود که حتی یک لحظه از آن را از دست ندهید. علاوه بر این، شخصیت‌ها توانایی‌های ویژه‌ای به نام «سلاح‌ها» (Weapons) دارند که این قدرت‌ها به آن‌ها اجازه می‌دهند تا در طول مسابقات حرکات مافوق بشری انجام دهند. این ویژگی‌ها «قفل آبی» را بیشتر شبیه به یک انیمه شونن پر از اکشن می‌کند تا یک انیمه ورزشی معمولی. همه این‌ها باعث شد که انتظارات از فصل دوم انیمه «قفل آبی» به طور چشمگیری افزایش یابد.

فصل دوم آرک «بلو لاک در برابر تیم زیر ۲۰ سال ژاپن» (Blue Lock vs. U-20 Japan) را دنبال می‌کند. ۳۵ بازیکن باقی مانده‌اند که باید در مسابقاتی فشرده با یکدیگر رقابت کنند تا در نهایت اعضای تیم نهایی که در برابر تیم زیر ۲۰ سال ژاپن قرار خواهند گرفت، مشخص شوند. تنها ۶ بازیکن به این تیم نهایی راه پیدا می‌کنند و به همین دلیل، هیجان و رقابت بسیار بالا است.

ایساگی یویچی باید در حالی که با سایر اعضای تیم همکاری می‌کند، توانایی‌های خود را نشان دهد تا در لیست نهایی قرار گیرد. پس از انتشار اپیزود اول فصل، بینندگان نفس راحتی کشیدند و متوجه شدند که شاید زود قضاوت کرده‌اند. این اپیزود دارای سکانس‌های اکشن جذاب است، از جمله فلش‌بکی به رین ایتوشی که با برادر بزرگترش، سائه، در حال بازی هستند.

این مسابقه با انیمیشن خوبی همراه است. اما وقتی به اپیزود دوم می‌رسید، متوجه می‌شوید که نگرانی‌ها بی‌دلیل نبوده است. افت کیفیت از اپیزود اول تا دوم آن‌قدر محسوس است که به راحتی فکر می‌کنید تمام بودجه فصل دوم «قفل آبی» فقط برای اپیزود اول صرف شده است. این اتفاق مشابه آنچه برای انیمه «اوزوماکی» رخ داد است؛ قسمت اول آن به طرز شگفت‌انگیزی عالی بود، اما از اپیزود دوم به بعد به سرعت به قهقرا رفت و انتقادات زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشت.

در قسمت دوم انیمه «قفل آبی»، که با عنوان «قاتل و نینجا» (Assassin and Ninja) شناخته می‌شود، اولین مسابقه‌ی مهم فصل برگزار می‌شود و به وضوح مشکل اصلی فصل دوم این انیمه نمایان می‌شود. اگر بخواهیم با یک تشبیه ساده شروع کنیم، «قفل آبی» در زمین فوتبال به نوعی شبیه به شطرنج عمل می‌کند.

بازیکنان مدام درباره هر پاس و سانتر فکر می‌کنند، تصمیم‌گیری می‌کنند و برای هر حرکت خود برنامه‌ریزی می‌کنند. این ویژگی در فصل اول هم مشاهده می‌شد، اما در فصل دوم این روند حتی پررنگ‌تر شده است. در طول بازی، شخصیت‌ها به سختی از جایشان حرکت می‌کنند و حتی وقتی که حرکت می‌کنند، حرکات آن‌ها بیشتر به صورت فریم‌های ثابت نمایش داده می‌شود. به جای افزایش جزئیات انیمیشن و فریم‌های بیشتر، برای بالا بردن هیجان تصویر از جلوه‌های ویژه‌ی پرزرق و برق استفاده می‌شود و کاراکترها اغلب با CGI حرکت می‌کنند.

یکی از مشکلات بزرگ در این مسابقه این است که توالی‌های انیمیشنی وجود ندارد. به عبارت دیگر، یک فریم ثابت از شخصیت‌ها نمایش داده می‌شود، سپس تصویر به فریم ثابت دیگری منتقل می‌شود و از بیننده خواسته می‌شود که باور کند کاراکترها در زمین جابجا شده‌اند. در واقع، به نظر می‌رسد که بازیکنان به طرز عجیبی از نقاط مختلف زمین به یکدیگر منتقل می‌شوند. حتی اضافه کردن چند فریم و صحنه‌ی ترانزیشن هم تاثیری در بهبود این مشکل ندارد.

انیمیشن فصل دوم «قفل آبی» فاصله‌ای بسیار زیاد از فصل اول دارد و واقعاً مایه شرمساری است. با این حال، فصل دوم از جنبه‌های دیگری مانند طرح داستانی، درگیری‌های بین بازیکنان، پیشرفت‌های شخصیتی و سبک نقاشی عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد. این موارد مسیر فصل اول را به خوبی ادامه می‌دهند. به همین دلیل، اگر از فریم‌های ثابت فصل دوم اسکرین‌شات بگیرید و به کسی که هیچ‌گاه «قفل آبی» را ندیده نشان دهید، به سختی ممکن است تصور کند که انیمه دچار افت کیفیت شده است. علاوه بر این‌ها، آهنگ‌های آغازین و پایانی انیمه نیز بسیار جذاب هستند و حتی انیمیشن‌های تیتراژها از خود انیمه نیز بهتر به نظر می‌رسند.

چه چیز موجب افت کیفیت فصل دوم انیمه «قفل آبی» شد؟

استودیوی سازنده انیمه «قفل آبی» استودیوی «ایت‌بیت» (Eight Bit) است که پیش از این انیمه‌هایی مانند «وقتی به عنوان یک اسلایم تناسخ پیدا کردم» (That Time I Got Reincarnated as a Slime) و «کمپ آرام» (Laid-Back Camp) را نیز ساخته است. با اینکه این استودیو در کارنامه‌اش چند انیمه محبوب دارد، اما «ایت‌بیت» به خاطر کمبود منابع انسانی و فشار زیاد به نیروهای خود شناخته شده است.

این مشکل نه تنها در استودیوهای ژاپنی معمول است، بلکه وضعیت «ایت‌بیت» حتی در میان دیگر استودیوها نیز بارز است. به خصوص که شرکت مادر این استودیو، «کودانشا» (Kodansha)، آن‌ها را تحت فشار قرار داده تا هر چه سریع‌تر فصل جدیدی از «قفل آبی» تولید کنند.

به نظر می‌رسد که این شرکت به جای تمرکز بر کیفیت، مطمئن است که طرفداران پرشمار مانگا حتی اگر محصول نهایی انیمه چندان مطلوب نباشد، باز هم به تماشای آن خواهند نشست. این وضعیت به استودیو این اجازه را می‌دهد که به راحتی از بودجه انیمه بکاهد.

طبق گزارش‌ها، به دلیل همین فشارها، کارگردان فصل اول از پروژه جدا شد و کارگردان فیلم «قفل آبی» برای فصل دوم بازنگشت. حتی کارگردان فصل دوم نیز پس از یک اپیزود از انیمه کنار رفت. برخی از انیماتورهای سابق نیز گفته‌اند که آن‌ها مجبور بودند ساعات کاری طولانی و طاقت‌فرسایی را بگذرانند.

به گفته‌ی آن‌ها، بالادستی‌ها آن‌ها را تحت فشار قرار داده بودند تا هرطور شده اپیزودها را تمام کنند، حتی اگر تعداد فریم‌ها به شدت کاهش یابد. پیش از پخش انیمه، برخی فریم‌های ساخته‌شده نیز حذف شدند، و به این ترتیب انتقادات عمدتاً متوجه انیماتورها شد.

در حالی که اگر فصل دوم «قفل آبی» زمان تولید بیشتری نسبت به فصل اول داشت، می‌توانست با همین تعداد نیروی محدود، فرصت بیشتری به انیماتورها بدهد تا کیفیت کار حفظ شود. تاکنون استودیو هیچ واکنشی به انتقادات نداشته است و در ژاپن نیز هیچ اتحادیه‌ای برای حمایت از انیماتورها وجود ندارد. بیشتر کارکنان این استودیو فریلنسر هستند، که این وضعیت اعمال فشار بر آن‌ها را آسان‌تر می‌کند. یکی از این فریلنسرها به تازگی از شرایط سختی که در فرایند تولید انیمه تحمل کرده است، به صورت علنی سخن گفته است.

انیماتورها زبان به انتقاد از «قفل آبی» گشودند

افت کیفیت انیمیشن فصل دوم «قفل آبی» تنها موجب نارضایتی طرفداران نشد، بلکه اعتراضات انیماتورها را نیز برانگیخت. مارتین ریس، یکی از انیماتورهایی که در چند قسمت از فصل دوم «بلو لاک» کار کرده، پیش‌تر در پروژه‌های موفقی مانند «نیر اوتوماتا» (Nier Automata) و «دان دا دان» (Dandadan) حضور داشته است.

این تجربه‌ها نشان می‌دهد که مشکل کیفیت انیمیشن از کار این انیماتور نیست، بلکه مربوط به شرایط تولید است. مارتین در ویدیوهای تیک‌تاک خود درباره مشکلات انیمیشن انیمه «قفل آبی» صحبت کرد و توضیح داد که مشکل اصلی تیم انیمیشن، محدودیت زمان بود. تیم مجبور بود تعداد بیشتری اپیزود را در مدت زمانی کمتر انیمیت کنند.

از طرفی، دستمزد پایین انیماتورها و فشارهای مربوط به ددلاین‌های فشرده باعث شد که آن‌ها مجبور شوند کارها را سریع‌تر از حد معمول تحویل دهند. به علاوه، بسیاری از اعضای تیم فصل اول از پروژه کنار گذاشته شدند و با انیماتورهای جدید جایگزین شدند که این موضوع به تأخیر در تولید انجامید.

مارتین توضیح داد که شرایط کار آنقدر دشوار بود که پس از اتمام کار در قسمت دوم، تصمیم به ترک پروژه گرفت، حتی باوجود اینکه قرار بود روی پنج قسمت از فصل دوم کار کند. او بیان کرد که با توجه به شرایط تولید، به طور کامل انتظار داشت که نتیجه نهایی انیمه کیفیت خوبی نداشته باشد و متأسفانه این پیش‌بینی به حقیقت پیوست. استعفای مارتین نیز نشان می‌دهد که تیم مجبور شد برای تکمیل کار، انیماتور دیگری را جایگزین او کند، که نشان‌دهنده انباشت مشکلات در طول فرایند تولید فصل دوم است.

یکی دیگر از انیماتورهای با تجربه، که با نام EVAKOI شناخته می‌شود و در انیمه‌هایی مانند «بلیچ»، «موشوکو تنسی» (Mushoku Tensei)، «مدرسه قهرمانانه من» (My Hero Academia) و حتی یک اپیزود از «قفل آبی» کار کرده، نگرانی خود را از افت کیفیت انیمیشن اعلام کرد. او گفت: «وضعیت «قفل آبی» دیگر خنده‌دار نیست، بلکه بسیار غم‌انگیز است.

بیشتر انیماتورهایی که در این پروژه مشغول بودند، انیماتورهای ماهری هستند و به جرأت می‌توانم بگویم برخی از آن‌ها عالی هستند. من خودم در فصل اول تجربه‌ای مشابه داشتم و با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو بودم. یادم هست که چند طرح متحرک ساده درست کرده بودم، اما همه آن‌ها به فریم‌های ثابت تبدیل شدند. استودیو بهانه آورد که چون وقت کم بود، نمی‌توانستند روی این طرح‌ها بیشتر کار کنند.»

این انیماتور تأکید کرد که اگرچه انیمیشن فصل دوم نسبت به فصل اول افت کرده، اما نباید تمام تقصیرها را به گردن انیماتورها انداخت. او از بینندگان خواست که به کیفیت نقاشی‌ها در فصل دوم توجه کنند که در بسیاری از موارد هنوز هم خوب است: «انیماتورها همیشه تلاش می‌کنند تا بهترین محصول ممکن را تولید کنند، حتی اگر محدودیت‌های زمانی به شدت تأثیرگذار باشند. نقاشی‌ها معمولاً کیفیت خوبی دارند و انیماتورها می‌دانند چگونه طرح‌ها را به حرکت درآورند. مشکل اصلی این است که آن‌ها زمان کافی برای این کار ندارند. به همین دلیل، تمام انتقادات باید متوجه استودیوی اصلی «قفل آبی» باشد.»

آیا «قفل آبی» می‌تواند به روزهای اوج بازگردد؟

متأسفانه در چنین شرایطی کاری از دست کسی برنمی‌آید و استودیوها به راحتی به انتقادات توجهی نمی‌کنند. سیستم کاری شرکت‌های انیمه ژاپنی معمولاً بر اساس تعداد کم کارکنان، دستمزد پایین و زمان محدود شکل گرفته است. انتقادات بینندگان تنها می‌تواند به سازندگان تلنگری بزند، اما برای دیدن «بلو لاک» در بهترین وضعیت خود باید برای فصل‌های بعدی صبر کنیم.

امیدواریم که تا آن زمان، سازندگان انیمه «قفل آبی» از اشتباهات فصل دوم درس گرفته و شرایط بهتری برای تیم انیمیشن فراهم کنند. به ویژه باید دستمزد و زمان بیشتری به این تیم اختصاص داده شود تا دیگر شاهد مشکلاتی از این دست نباشیم. مانگای «قفل آبی» یکی از پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین مانگاهای ورزشی است و واقعاً تأسف‌آور است که این انیمه با چنین مشکلاتی در فصل دوم روبه‌رو شد.

فصل دوم «بلو لاک» به آرک جذاب مسابقات تیم‌های زیر بیست سال می‌پردازد، اما آنچه در ادامه در مانگا می‌آید حتی جذاب‌تر است. اگر ساخت انیمه با همین شرایط ادامه یابد، امیدواریم حداقل فکری به حال دستمزدها و ددلاین‌ها کنند، یا حتی استودیوی سازنده «قفل آبی» را تغییر دهند.