زمان صفحه‌نمایش کودکان، هشدار درباره بیش‌فعالی مغز

در عصر دیجیتال، کودکی به‌طور بنیادی دستخوش تغییر شده و صفحه‌نمایش‌ها به بخش جدایی‌ناپذیر یادگیری، تعاملات اجتماعی و سرگرمی تبدیل شده‌اند. در سطح جهان، زمان استفاده نوجوانان از صفحه‌نمایش افزایش چشمگیری داشته که این روند در دوران قرنطینه و آموزش از راه دور ناشی از پاندمی کووید-۱۹ تسریع شده است.

اگرچه صفحه‌نمایش‌های دیجیتال ابزارهای ضروری محسوب می‌شوند، استفاده بیش از حد از آن‌ها با مشکلاتی مانند اختلال در خواب، کاهش فعالیت بدنی و بروز علائم رفتاری مرتبط دانسته شده است. دانشمندان ارتباطی میان افزایش زمان استفاده از صفحه‌نمایش و شدت بالاتر علائم اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) شناسایی کرده‌اند؛ وضعیتی که با مشکلات توجه، بیش‌فعالی و کنترل تکانه‌ها مشخص می‌شود.

متأسفانه، شواهد موجود برای اثبات این ارتباط عمدتاً از مطالعات مقطعی به‌دست آمده‌اند که تنها یک «لحظه‌ی زمانی» از جمعیت مورد مطالعه را نشان می‌دهند. بنابراین، درک ما از اینکه آیا و چگونه زمان استفاده از صفحه‌نمایش بر رشد ADHD تأثیر می‌گذارد و مکانیسم‌های عصبی زمینه‌ای که رشد مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهند، همچنان محدود است.

برای پر کردن این خلأ، تیم تحقیقاتی به سرپرستی استادیار چیولو شو، استادیار ماساتوشی یاماشیتا و دانشیار یوشیفومی میزونو، همگی وابسته به دانشگاه فوکویی ژاپن، مطالعه‌ای گسترده درباره تأثیر زمان صفحه‌نمایش بر رشد مغز و علائم ADHD انجام دادند. محققان از داده‌های مطالعه‌ی گسترده‌ی Adolescent Brain Cognitive Development در ایالات متحده استفاده کردند و ۱۱,۸۷۸ کودک با سن اولیه ۹ تا ۱۰ سال را طی یک دوره دو ساله پیگیری کردند.

دکتر شو توضیح می‌دهد: «این مطالعه اولین تحقیق است که رابطه میان زمان استفاده از صفحه‌نمایش، علائم ADHD و ساختار مغز را از منظر توسعه‌ای و با استفاده از یک پایگاه داده وسیع مورد بررسی قرار می‌دهد.»

با بهره‌گیری از داده‌های پیشرفته تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و ارزیابی‌های رفتاری گزارش‌شده توسط والدین، تیم تحقیقاتی به دقت ارتباطات مستقیم بین زمان صفحه‌نمایش و شدت علائم ADHD، توسعه آن طی دو سال و تغییرات ناشی در ساختار مغز را تحلیل کرد. نتایج شواهد روشنی از یک ارتباط توسعه‌ای ارائه داد: زمان طولانی روزانه صفحه‌نمایش در ابتدای مطالعه پیش‌بینی‌کننده قابل‌توجه افزایش علائم ADHD حتی پس از کنترل سطح اولیه شدت علائم، پس از دو سال بود.

شایان ذکر است که زمان صفحه‌نمایش همچنین با ناهنجاری‌های توسعه‌ای در چندین ساختار کلیدی مغز مرتبط بود. در ابتدای مطالعه، این موضوع با حجم کلی کمتر قشر مغز و کاهش حجم در منطقه‌ای به نام «پوتامن راست» مرتبط بود؛ منطقه‌ای که نقش مهمی در یادگیری زبان، اعتیاد و فرآیندهای مرتبط با پاداش دارد.

پس از دو سال، زمان استفاده از صفحه‌نمایش با کندی رشد ضخامت قشر مغز در مناطقی که برای عملکردهای شناختی حیاتی هستند، از جمله قطب زمانی راست و بخش‌های خاصی از ژیروس پیشانی چپ، مرتبط بود. یکی از یافته‌های این مطالعه به نقش ساختار مغز به عنوان میانجی در علائم ADHD اختصاص داشت. تحلیل‌های آماری نشان می‌دهد که حجم کلی قشر مغز تا حدی رابطه بین زمان صفحه‌نمایش و علائم ADHD در ابتدای مطالعه را واسطه‌گری می‌کند.

به بیان دیگر، این بدان معناست که ارتباط مشاهده‌شده بین زمان طولانی صفحه‌نمایش و شدت بالاتر علائم ADHD، دست‌کم تا حدی، با حجم کمتر قشر مغز قابل توضیح است. تیم تحقیقاتی معتقد است که مواجهه بیش از حد با صفحه‌نمایش ممکن است به الگویی از رشد مغزی کند منجر شود که معمولاً در کودکان مبتلا به ADHD مشاهده می‌شود.

با ارائه شواهدی از یک مکانیسم عصبی، این مطالعه درک ما از ارتباط عادات دیجیتال و رفتار کودکان در حال رشد را تقویت می‌کند.
دکتر یاماشیتا می‌گوید: «کار ما شواهدی در راستای نگرانی فزاینده درباره ارتباط بین مواجهه با رسانه‌های دیجیتال و سلامت روانی و شناختی کودکان فراهم کرده است. نتایج، شواهد علوم اعصاب را برای ضرورت کنترل زمان استفاده از صفحه‌نمایش ارائه می‌دهد.»

در مجموع، این مطالعه بر شواهد موجود می‌افزاید که به شدت نشان می‌دهد کاهش مواجهه با صفحه‌نمایش در کودکان مدرسه‌ای برای رشد آن‌ها حیاتی است. دکتر میزونو نتیجه‌گیری می‌کند: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که زمان طولانی استفاده از صفحه‌نمایش با افزایش علائم ADHD و تغییرات ساختاری مغز مرتبط است. نتایج تحقیق ما درک ما از ارتباط بین زمان صفحه‌نمایش و علائم ADHD و همچنین مکانیسم‌های عصبی زمینه‌ای این اختلال را تقویت می‌کند.»

در پایان، این مطالعه مسیر تحقیقات بیشتری را هموار می‌کند که می‌تواند صنعت فناوری و بخش آموزش را به سمت طراحی محیط‌های دیجیتال هدایت کند تا رشد شناختی کودکان را حمایت کنند، نه اینکه آن را محدود کنند.

پرسش‌های کلیدی پاسخ داده شده:

سؤال: آیا زمان استفاده از صفحه‌نمایش واقعاً پیش‌بینی‌کننده علائم بعدی ADHD است؟
پاسخ: بله. استفاده طولانی روزانه از صفحه‌نمایش در سنین ۹ تا ۱۰ سال، علائم بالاتر ADHD را دو سال بعد پیش‌بینی کرد، حتی پس از در نظر گرفتن سطح اولیه علائم.

سؤال: زمان استفاده از صفحه‌نمایش چگونه بر رشد مغز در این دوره تأثیر می‌گذارد؟
پاسخ: زمان بالاتر صفحه‌نمایش با حجم کمتر قشر مغز و تغییرات رشد در مناطقی که در توجه، کنترل شناختی و فرآیندهای پاداش نقش دارند، مرتبط بود.

سؤال: آیا تغییرات مغزی به توضیح ارتباط بین صفحه‌نمایش و علائم ADHD کمک می‌کند؟
پاسخ: تا حدی. کاهش حجم کلی قشر مغز بخشی از این ارتباط را واسطه‌گری می‌کند و نشان می‌دهد که کندی رشد مغزی در افزایش علائم نقش دارد.

منبع خبر : neurosciencenews.com