کافئین: مغز را چگونه تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

کافئین که به طور طبیعی در قهوه و چای حاضر است، یک ماده محرک است که عمدتاً جهت بهبود عملکردهای ذهنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تأثیر کافئین بر مغز بسیار گسترده است؛ این ماده با مسدود کردن پیام‌رسان‌های عصبی گیرنده‌های آدنوزین، منجر به افزایش آمادگی مغز برای حرکت و انجام کارها می‌شود. کافئین علاوه بر این، بر پیام‌رسان‌های عصبی دیگر از جمله نورآدرنالین، دوپامین و استیل‌کولین نیز تأثیرگذار است. این تمامی پیام‌رسان‌های عصبی بر روی روحیه و وضعیت ذهنی انسان تأثیر می‌گذارند.

تاثیر کافئین بر روحیه

یکی از ویژگی‌های کافئین افزایش هوشیاری است و بسیاری از افراد باور دارند که علاوه بر افزایش بیداری، این ماده بهبود روحیه نیز ایجاد می‌کند و احساس قدرت برای انجام وظایف را فراهم می‌سازد. هرچند که کافئین، مانند دیگر مواد محرک، ممکن است اضطراب را افزایش دهد. تأثیر کافئین بر روحیه و حال و هوای افراد به توقعات هر فرد از مصرف کافئین و نیز میزان و نحوه مصرف او بستگی دارد.

بنابراین، مصرف کافئین ممکن است باعث سرحالی شود، اما این بهبود در روحیه معمولاً هنگامی آشکار می‌شود که سطح انرژی فرد پایین است، به ویژه زمانی که مدتی از مصرف کافئین خود محروم بوده باشد. بر این اساس، برخی تخصصیان اعتقاد دارند که تأثیر مثبت کافئین در واقع از نبود این ماده در سیستم بدن فرد بر می‌آید. به عبارت دیگر، با مصرف کافئین، فرد دوباره احساس سرحالی می‌کند. تحقیقات نیز نشان می‌دهد که تأثیر مثبت کافئین بر روحیه بیشتر در افرادی ظاهر می‌شود که مقدار زیادی قهوه مصرف می‌کنند. اما برای افرادی که با مصرف قهوه به افزایش اضطراب دچار می‌شوند، تأثیر کافئین بر روحیه ممکن است بسیار ناخوشایند باشد.

تاثیر کافئین بر مغز

استفاده از کافئین به عنوان بهبوددهنده عملکرد در زمینه‌های مختلف، از جمله هوشیاری، زمان عکس‌العمل و ارزیابی اطلاعات، مشهود است. با این حال، نباید فرض کرد که مصرف کافئین به عنوان میان‌بری عملکردهای مغز است. یک مقایسه بین افرادی که مقدار کمی کافئین روزانه مصرف می‌کنند (تا ۱۰۰ میلی‌گرم در هر روز) و افرادی که مقدار زیادی از کافئین را مصرف می‌کنند (بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم در روز) نشان داد که بهبود عملکرد بسیار کم بوده و با افزایش مصرف کافئین بهبودی معناداری ایجاد نمی‌شود. افرادی که مصرف بیشتری از کافئین داشتند، با افزایش مصرف، عملکرد بهتری از خود نشان دادند. اما این ممکن است به دلیل مقابله با تاثیرات اعتیاد به کافئین باشد. بنابراین، به نظر می‌رسد که مصرف بیشتر کافئین تنها باعث نزدیک شدن افراد به کارایی واقعی خود می‌شود، به عبارت دیگر، عملکردی که بدون اعتیاد به کافئین می‌توانستند داشته باشند.

اگرچه تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که کافئین می‌تواند هوشیاری و عکس‌العمل‌ها را بهبود بخشد، تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که حداقل در برخی مواقع، این تاثیر واقعی توقعات ماست. به عبارت دیگر، تأثیر کافئین بر رفتار و عملکرد فرد، نتیجه تلقین انتظارات او است. اگر افراد توقع داشته باشند که مصرف کافئین به کارایی آن‌ها آسیب می‌زند (به ویژه اگر فرد اعتقاد داشته باشد که مصرف قهوه به عملکرد او ضرر می‌زند)، این انتظارات می‌توانند زمینه‌ای برای بهبودهای دیده شده در عملکرد افراد فراهم کنند. به عبارت دیگر، اگر افراد باور داشته باشند که مصرف کافئین منجر به کاهش عملکرد آن‌ها می‌شود، تلاش آن‌ها برای جبران تاثیرات مخرب انتظاری افزایش می‌یابد و دشوارتر می‌شود.

آیا مصرف کافئین روش خوبی برای بهبود عملکرد مغز است؟

به طور کلی، به نظر نمی‌رسد که افزایش مصرف کافئین ارزش زیادی داشته باشد. تاثیر مثبت کوتاه‌مدت کافئین با افزایش اضطراب متوازن می‌شود. هنگامی که تاثیرات مثبت کافئین از بین می‌روند، علائم نامطلوب و عوارض جانبی آن ممکن است به عنوان عواملی موثر در کاهش عملکردهای مغزی شما ظاهر شوند؛ عملکردهایی که انتظار دارید با مصرف کافئین بهبود پیدا کنند.

برای افرادی که مصرف کمتری از قهوه (تقریباً یک یا دو فنجان در طول روز) دارند، استراتژی مناسبی انتخاب زمان مناسب برای مصرف کافئین است. این کار باعث می‌شود تاثیر محرک کافئین بدون تجربه عوارض جانبی ناخوشایند آن را تجربه کنند. در نظر داشته باشید که ممکن است با مصرف کافئین، کارایی شما دچار کاهش شود.

اگر شما مصرف زیادی از کافئین دارید، به عبارت دیگر، میانگین بیش از سه فنجان قهوه یا چای در روز، این عادت ممکن است تاثیر منفی بر سلامت شما بگذارد. بنابراین، شاید نیاز باشد به کاهش مصرف کافئین در روز فکر کنید.