۷ نکته‌ی طلایی در مورد جوراب واریس که باید بدانید

سیستم گردش خون، فرآیندی است که اکسیژن و مواد مغذی را به اندام‌های مختلف بدن ارسال و دی‌اکسید کربن و مواد زائد را از آن‌ها جمع‌آوری می‌نماید. خون تازه و اشباع شده با اکسیژن از طریق شریان‌ها به ارگان‌ها و بافت‌ها منتقل شده و خون بدون اکسیژن از سوی وریدها به قلب بازمی‌گردد. در این میان، خون در وریدهای پا باید علیه جاذبه زمین حرکت نماید تا به قلب بازگردد. به همین دلیل، وریدهای پا به مراتب حساس‌تر به ضعیف شدن مستعدند.

وریدها از دریچه‌های یک‌طرفه برخوردارند که از برگشت خون به سمت قبلی جلوگیری می‌نمایند. درصورت خرابی این دریچه‌ها، خون شروع به بازگشت به جایی که نباید می‌نماید و منجر به انبساط و بزرگ شدن وریدها می‌شود. در این زمینه، استفاده از “جوراب‌های فشاری” به طور موثری کمک می‌کند.

جوراب‌های فشاری، یا به عبارت دیگر “جوراب‌های واریس”، با اعمال فشار به مچ و ساق پا، به بهبود عملکرد وریدها کمک می‌نمایند. این فشار ملایم و مداوم در ناحیه پایینی سیستم گردش خون، از فرآیند سلامت و عملکرد مناسب وریدها حمایت می‌کند. در اینجا، در مقاله امروز نیوفان، به مسائل مهمی که باید در خرید جوراب‌های واریس توجه داشته باشید، پرداخته‌ایم.

۱. چرا از جوراب‌ فشاری استفاده می‌شود؟

جوراب‌های فشاری، نوعی جوراب با طول‌های متنوع هستند که به پاها فشاری بیشتر از جوراب‌های معمولی اعمال می‌کنند. این جوراب‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به مچ پا فشار مشخصی وارد نموده و با پیشروی به سمت بالا، فشار آن‌ها به‌طور تدریجی کاهش می‌یابد. هدف اساسی از استفاده از این جوراب‌ها، ارتقاء عملکرد دریچه‌های ورید، بهبود گردش خون در پاها و جلوگیری از احتمال بروز مشکلات زیر است:

• نارسایی مزمن وریدی
• رگ‌های عنکبوتی
• رگ‌های واریسی

تحقیقات درباره‌ی اثربخشی این جوراب‌ها چه می‌گویند؟

تحقیقات نشان داده‌اند که جوراب‌های واریس، به‌ویژه در شرایطی که مشکلات وریدی تشدید می‌شوند، می‌توانند فواید چشمگیری داشته باشند. این شرایط عبارتند از:

• ایستادن یا نشستن به مدت طولانی
• سفرهای طولانی با هواپیما یا وسایل حمل و نقل دیگر با فضای محدود برای پاها
• بارداری

تقریباً ۹۰ درصد اختلالات پا از داخل وریدها ناشی می‌شود. یک نمونه از این اختلالات، نارسایی وریدی است که با عملکرد ناصحیح دریچه‌های وریدی ارتباط دارد. در افراد مبتلا به این مشکل، خون در پاها به جا می‌ماند و به‌مقدار کمی به سوی قلب بازمی‌گردد. این انبساط خون در وریدهای پا می‌تواند منجر به مشکلات گوناگونی شود از جمله تغییرات پوستی، آسیب به دیواره‌های ورید، التهاب ورید، رگ‌های واریسی و حتی تشکیل لخته خون.

۲. جوراب واریس برای چه کسانی مناسب‌ است؟

بسیاری از افراد می‌توانند از جوراب‌های واریس بهره‌مند شوند، از جمله:

• افراد مبتلا به مشکلات گردش خون، از جمله ترومبوز ورید عمقی و رگ‌های واریسی، و یا افرادی که در معرض خطر ابتلا به این مشکلات هستند.
• افرادی که به‌تازگی عمل جراحی کرده‌اند.
• کسانی که امکان ترک تخت خود را ندارند یا با مشکلاتی در حرکت پاهای خود روبه‌رو هستند.
• افرادی که در طول روز به‌طور طولانی در محل کار خود ایستاده‌اند.
• ورزشکاران.
• زنان باردار.
• افرادی که زمان زیادی را در هواپیما سپری می‌کنند، همچون خلبانان.

آیا ورزشکاران از این جوراب‌ها سود می‌برند؟

احتمالاً شما ورزشکاران زیادی را دیده‌اید که از جوراب‌ها و حتی آستین‌های فشاری در هنگام فعالیت ورزشی استفاده می‌کنند. تاکنون تحقیقات کافی دربارهٔ تأثیر این جوراب‌ها برای ورزشکاران وجود ندارد، اما شواهد نشان می‌دهد که ممکن است به ریکاوری کمک کنند.

یک مطالعه انجام‌شده در استرالیا بر روی دوندگان، احتمالاً نشان می‌دهد که جوراب‌های فشاری ممکن است تأثیر مثبتی بر عملکرد دویدن افراد در آینده داشته باشند. به عبارت دیگر، اگر هنگام دویدن از این جوراب استفاده شود، ممکن است در دفعه‌های بعدی بهبود یابید. تئوری‌های زیادی دربارهٔ تأثیر این جوراب‌ها بر گردش خون دوندگان مطرح شده‌اند، از جمله: افزایش اکسیژن‌رسانی به عضلات، بهبود گردش خون و افزایش سرعت حذف اسید لاکتیک.

به گفتهٔ محققان، یکی از مزایای پوشیدن جوراب فشاری برای ورزشکاران اثر محافظتی آن است. این جوراب‌ها معمولاً از موادی ساخته شده‌اند که ضخیم‌تر از جوراب‌های معمولی هستند، بنابراین از پوست حفاظت می‌کنند و پاها را گرم و خشک نگه می‌دارند.

۳. چگونه باید از جوراب‌ فشاری استفاده کنیم؟

اهمیت دارد که جوراب‌های فشاری را در صبح، پیش از خروج از رختخواب و کاهش قرار گرفتن پاها، بپوشید. خوابیدن در وضعیت افقی باعث بهبود عملکرد دریچه‌های وریدی می‌شود نسبت به زمانی که نشسته یا ایستاده‌اید.

در حالت عمودی، نیروی گرانش به بدن وارد می‌شود و احتمالاً باعث آسیب دیدن دریچه‌های وریدی و مختل شدن جریان خون می‌شود. به همین دلیل است که مچ پا و ساق پا صبح‌ها بهترین حالت را دارند و تا پایان روز ممکن است تورم و سنگین شوند. پوشیدن جوراب‌های فشاری در صبح، با حفظ درستی دریچه‌ها، به حمایت از گردش خون سالم در پاها در طول روز کمک می‌کند.

۴. چگونه سطح فشرده‌سازی جوراب‌ واریس را انتخاب کنیم؟

میزان فشردگی ایجادشده توسط جوراب‌های فشاری به واحد میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌شود و معمولاً این مقدار با مخفف CCL در روی بسته‌بندی محصول مشخص می‌شود. این جوراب‌ها از نظر میزان فشار به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• فشرده‌سازی کم یا کلاس فشار ۱:
  در صورت بروز نارسایی وریدی خفیف، امکان استفاده از این جوراب‌ها برای حمایت از جریان خون سالم در پاها و افزایش سبکی پاها وجود دارد.
• فشرده‌سازی متوسط یا کلاس فشار ۲:
  این جوراب‌ها مؤثرتر از نوع قبلی بوده و معمولاً به کسانی که علائم رگ‌های عنکبوتی یا واریسی را تجربه می‌کنند، توصیه می‌شود.
• فشرده‌سازی زیاد یا کلاس فشار ۳ و فشرده‌سازی بسیار زیاد یا کلاس فشار ۴:
  در صورت بروز بیماری‌های وریدی جدی‌تر مانند ترومبوز ورید عمقی یا ادم لنفاوی، پزشک معالج توصیه می‌کند که از این دو نوع جوراب استفاده شود.

همواره توصیه می‌شود که درباره سطح مناسب فشرده‌سازی با پزشک مشورت کنید، به‌ویژه اگر با بیماری زمینه‌ای مواجه هستید. بیشتر جوراب‌هایی که بدون نسخه پزشکی در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین قابل تهیه هستند، معمولاً دارای سطح فشرده‌سازی کم یا متوسط هستند.

۵. چگونه سایز جوراب‌ فشاری را مشخص کنیم؟

جوراب‌های فشاری با اندازه‌های مختلف (پایین زانو، بالای زانو، بالای ران، و جوراب شلواری) و به صورت پنجه‌باز و پنجه‌بسته تولید می‌شوند. جوراب‌های پنجه‌باز، برای افرادی که احتمال تعریق در ناحیه کف پا و بین انگشت‌ها دارند، انگشت‌های بلند دارند یا با مشکلات ناخن و زخم در ناحیه پا مواجه هستند مناسب می‌باشند و همچنین برای فصول گرم سال بهترین گزینه هستند.

سایزبندی جوراب‌های واریس ممکن است در برندهای مختلف متفاوت باشد. برای اطمینان از راحتی بیشتر و بهره‌مندی از تمام مزایای آن‌ها، انتخاب سایز مناسب بسیار حائز اهمیت است. سایزبندی جوراب‌ها به‌صورت واضح در روی بسته‌بندی آن‌ها ذکر شده است. برای انتخاب صحیح اندازه جوراب، موارد زیر را در نظر بگیرید:

• صبح، قبل از خروج از رختخواب یا پایین آوردن پاها، اندازه آن‌ها را بگیرید.
• برای جوراب‌هایی که تا زانو می‌رسند، اندازه‌گیری را از باریک‌ترین قسمت مچ پا و پهن‌ترین قسمت ساق پا آغاز کنید. سپس در حالت نشسته، پاها را روی زمین قرار داده و زانوها را خم کنید تا پاهای شما زاویه ۹۰ درجه داشته باشند و فاصله بین زانوی خم‌شده هر پا و کف زمین را اندازه‌گیری کنید.
• برای جوراب‌های بالای ران، اندازه‌گیری را مانند جوراب‌هایی که تا زانو می‌رسند آغاز کنید. سپس بایستید و ران‌ها را در زیر باسن اندازه‌گیری بگیرید و در نهایت، فاصله بین باسن و کف زمین را مشخص کنید.

گاهی اوقات این اندازه‌گیری‌ها ممکن است دشوار باشد، به‌ویژه اگر اختلاف سایز بین دو پا به‌دلیل تورم وجود داشته باشد. در این صورت، مشاوره پزشکی دریافت کرده و در صورت تغییر وزن، لازم است که سایز جوراب را تنظیم کنید.

۶. استفاده از جوراب واریس چه عوارضی دارد؟

جوراب‌های واریس، تنها در صورتی که به سایز مناسبی انتخاب شوند و به درستی بپوشیده شوند، برای اکثر افراد بی‌خطر محسوب می‌شوند. با این حال، توصیه به استفاده از آن برای تمام افراد مناسب نیست. این نوع جوراب ممکن است برای افرادی که به بیماری‌های شریانی، نارسایی قلبی، التهاب وریدها با گسترش به سایر قسمت‌های بدن یا عفونت و یا التهاب پوست مبتلا هستند، خطرناک باشد.

واجب است که جوراب فشاری نه خیلی تنگ باشد و نه به گونه‌ای که باعث درد گردد. بعد از هر استفاده، پوست خود را جهت شناسایی تغییراتی نظیر قرمزی، فرورفتگی، خشکی و یا کبودی بازبینی نمایید.

توصیه می‌شود که جوراب‌ها را صاف بپوشید تا به صورت یکدست روی پوست قرار گیرند. همچنین حواستان به این نکته باشد که قسمت بالایی جوراب را ننهید یا به سمت پایین نکشید؛ زیرا ممکن است فشار آن به نحوی افزایش یابد که جریان خون را مختل کند یا حتی مشابه یک تورنیکه (رگ‌بند) عمل کرده و باعث قطع گردش خون گردد.

۷. چگونه از جوراب فشاری نگهداری کنیم؟

مراقبت از جوراب‌های فشاری برای افزایش دوام و حفظ کیفیت آن‌ها ساده است، اما چند نکته مهم وجود دارد که باید به آن‌ها توجه داشته باشید:

• از آب سرد یا ملایم برای شستن جوراب‌ها استفاده کنید.
• به جای استفاده از ماشین لباسشویی، جوراب‌های خود را با دست بشویید.
• از خشک‌کن خودداری کنید و به جای آن، جوراب‌ها را آویزان کنید تا به طور طبیعی خشک شوند.
• جوراب واریس را هر 3 تا 6 ماه یک‌بار یا زمانی که احساس کنید که کشش آن کاهش یافته است، تعویض کنید.

کلام پایانی

بسیاری از افراد به‌منظور بهبود عملکرد ورزشی و پیشگیری از مشکلات گردش خون از جوراب‌های واریس یا جوراب‌های فشاری بهره می‌برند. این نوع جوراب‌ها به بهبود گردش خون کمک کرده و در کاهش درد و تورم پاها نیز مؤثر هستند. پیشنهاد می‌شود قبل از خرید جوراب واریس، با پزشک در مورد اندازه، سطح فشرده‌سازی، و مدت زمان مناسب استفاده از آن مشورت نمایید. باید به‌خاطر داشت که استفاده از این نوع جوراب برای برخی افراد ممنوع می‌باشد، لذا در صورت نیاز به راهنمایی حرفه‌ای متخصص مراجعه کنید.