خشکی و ترک لب، نشانه کمبود کدام ویتامین؟

چِیلایتیس (Cheilitis) یک مشکل رایج است که با خشکی، قرمزی و ترک‌خوردگی لب‌ها همراه است. عوامل متعددی می‌توانند باعث ترک‌خوردگی لب‌ها شوند، از جمله هوای سرد، افتاب‌گرفتن و کمبود آب. با این حال، گاهی اوقات، ترک‌خوردگی لب ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر باشد، به عنوان مثال، ممکن است به علت کمبودهای تغذیه‌ای باشد.

در ادامه این مقاله، با ما همراه باشید تا با ویتامین‌ها و مواد معدنی مرتبط با خشکی و ترک‌خوردگی لب آشنا شوید.

کمبود مواد مغذی و تاثیر آن روی زیبایی و ظاهر لب‌ها

پرتکرارترین نقائص تغذیه که به خشکی و ترک‌خوردگی لب‌ها مرتبط هستند عبارتند از:

۱. آهن

آهن، یک ماده معدنی حیاتی است که جزئی از هموگلوبین (رنگدانه حامل اکسیژن) را تشکیل می‌دهد. این ماده غذایی در انجام بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن نقش دارد، از جمله حمل اکسیژن، سنتز DNA، تولید گلبول‌های قرمز خون و بازسازی سلول‌ها و بافت‌ها. همچنین، در حفظ سلامت پوست، بهبود زخم‌ها و کنترل التهاب نیز اهمیت دارد.

نقصان در مقدار آهن، منجر به کمبود فراوانی آهن یا کم‌خونی فقر آهن می‌شود که با علائمی همچون خستگی، تنگی نفس، تغییر رنگ پوست و شکننده بودن ناخن‌ها همراه است. این کمبود آهن همچنین می‌تواند باعث خشکی و ترک‌خوردگی لب‌ها شود و این مشکل معمولاً مناطق گوشه‌های دهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد (شیلیت زاویه‌ای).

۲. روی

زینک، یک ماده معدنی ضروری است که مصرف آن برای حفظ سلامت بسیار حیاتی است. این ماده معدنی نقش بسیار مهمی در عملکرد سیستم ایمنی، فرآیند هضم، رشد و تولید مثل ایفا می‌کند، و نقصان آن ممکن است بر سلامت پوست و لب‌ها تأثیرگذار باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود زینک می‌تواند منجر به ترک‌خوردگی لب‌ها، همچنین خشکی، سوزش و التهاب در لبهای دهان شود. ترک‌خوردگی لب ناشی از کمبود زینک ممکن است با علائم دیگری همچون اسهال، ضعف سیستم ایمنی، التهاب پوست، زخم‌های پوستی و ریزش مو همراه باشد.

۳. ویتامین‌های گروه‌ی B

ویتامین‌های گروه B شامل هشت ویتامین حلال در آب هستند که شامل تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3)، اسید پانتوتنیک (B5)، پیریدوکسین (B6)، بیوتین (B7)، فولات (B9) و کوبالامین (B12) می‌شوند. این ویتامین‌ها در انجام عملکردهای مختلف بدن نقش دارند، از جمله تولید انرژی، بازسازی سلول‌ها و بافت‌ها، حفظ سلامت پوست و بهبود زخم.

کمبود ریبوفلاوین، پیریدوکسین، فولات و کوبالامین به ترک‌خوردگی لب‌ها مرتبط است. افراد مبتلا به اختلالاتی که بر جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارند (مانند بیماری سلیاک، ورم معده مزمن و بیماری کرون) بیش از دیگران در معرض خطر کمبود این مواد مغذی قرار دارند. به عنوان مثال، گیاه‌خواران و وگان‌ها به کمبود ویتامین B12 معرض هستند، زیرا این ویتامین عمدتاً در غذاهای حیوانی یافت می‌شود.

علاوه بر خشکی و ترک لب، کمبود ویتامین‌های گروه B ممکن است به بروز درماتیت، افسردگی، تحریک‌پذیری و خستگی منجر شود.

۴. ویتامین C

زینک، یک ماده معدنی اساسی است که مصرف منظم آن برای حفظ سلامت بسیار حائز اهمیت است. این ماده معدنی نقش بسیار اساسی در عملکرد سیستم ایمنی، فرآیند هضم، رشد و تولید مثل دارد، و کمبود آن ممکن است تأثیر منفی بر سلامت پوست و لب‌ها داشته باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد که نقصان در زینک می‌تواند منجر به ترک‌خوردگی لب‌ها، همچنین خشکی، سوزش و التهاب در لبهای دهان گردد. ترک‌خوردگی لب ناشی از کمبود زینک ممکن است با علائم دیگری همچون اسهال، ضعف سیستم ایمنی، التهاب پوست، زخم‌های پوستی و ریزش مو همراه باشد.

سایر دلایل خشکی و ترک لب‌

به جز کمبودهای تغذیه‌ای، عوامل دیگری نیز وجود دارند که ممکن است باعث ترک‌خوردگی لب شوند. شرایط محیطی نیز از جمله این عوامل هستند که ممکن است تاثیر گذار باشند؛ برای مثال، آسیب‌های ناشی از نور خورشید، هوای سرد، گرم یا خشک می‌توانند باعث خشک شدن و ترک‌خوردگی لب شوند. علاوه بر این، کم‌آبی بدن یا لیسیدن مکرر لب‌ها نیز می‌تواند نقشی در ایجاد این مشکل ایفا کند.

گاهی اوقات، ترک‌خوردگی لب ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد؛ به‌عنوان مثال، بیماری کرون که یک اختلال التهابی روده است، می‌تواند باعث خشکی و تورم یا ترک‌خوردگی گوشه‌های دهان شود. در برخی موارد، ترک‌خوردگی لب ممکن است با خشکی پوست، ضعف و تغییر وزن همراه باشد که نشان‌دهنده اولین علائم مشکلات تیروئید باشد.

آلرژی (از جمله درماتیت تماسی ناشی از استفاده از محصولات پوستی خشن)، عفونت‌های قارچی، عفونت‌های باکتریایی، بیماری‌های خودایمنی (مانند سندرم بهجت) و مصرف بعضی از داروها (از جمله آنتی‌هیستامین‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای ضد‌افسردگی و داروهای موضعی از جمله رتینول، بنزوئیل پراکسید و اسید سالیسیلیک) نیز به عوامل دیگری هستند که با خشک شدن و ترک‌خوردگی لب مرتبط می‌شوند.

راه‌های درمان خشکی و ترک لب

بطور کلی، درمان ترک‌خوردگی لب‌ها شامل دو جنبه است: مدیریت علائم مزمن (از جمله خشکی، درد، سوزش یا خونریزی) و درمان بیماری زمینه‌ای که ممکن است این علائم را ایجاد کرده باشد (از جمله کمبود مواد معدنی یا ویتامین، آلرژی، عفونت و…):

•  استفاده از بالم لب در طول روز، به‌عنوان ساده‌ترین روش برای کنترل خشکی و ترک‌خوردگی لب می‌باشد.
•  در صورت کمبود مواد مغذی، مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین یا مواد معدنی توصیه می‌شود. برخی از افراد ممکن است با ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی و افزایش مصرف غذاهای غنی از آهن، روی، ویتامین‌های گروه‌ی B یا ویتامین C بهبود یابند، اما دیگران ممکن است به مکمل‌های تغذیه‌ای نیاز داشته باشند.
•  حفاظت از لب‌ها در برابر نور خورشید با استفاده از بالم لب حاوی اکسید تیتانیوم یا اکسید روی.
•  مصرف کافی آب در طول روز برای حفظ رطوبت لب‌ها.
•  اجتناب از لیسیدن یا گاز گرفتن لب‌ها.
•  از مصرف محصولات مراقبت از پوست خشک و اجتناب از تماس اشیاء فلزی (مانند سنجاق، گیره‌ی کاغذ یا جواهرات) با لب‌ها.
•  در صورت عفونت‌های پوستی، مطابق تجویز پزشک از داروهای آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدقارچ استفاده کنید.

کلام پایانی

وجود ترک‌خوردگی در لب‌ها ممکن است ناشی از کمبود برخی مواد مغذی از جمله آهن، روی، ویتامین‌های گروه‌ی B و ویتامین C باشد. با این حال، عوامل محیطی و سایر بیماری‌ها هم ممکن است در بروز این مشکل تأثیرگذار باشند. اگر استفاده از بالم لب و روش‌های خانگی برای درمان خشکی و ترک لب نتیجه مطلوبی به‌همراه نیاورد، توصیه می‌شود با پزشک خود درباره این موضوع مشورت کنید.